Get it on Google Play
Download on the App Store

नाटक परीक्षण: देहभान - वैष्णवी कारंजकर, सातारा

"देहभान" नाटकाबद्दल
लेखिका: कु. वैष्णवी कारंजकर, सातारा
(Mass communication and journalism,
आकाशवाणी पुणे, युवावावी कार्यक्रम संचालक)

अभिराम भडकमकर यांस,

नुकतंच तुमचं 'देहभान' हे नाटक वाचनात आलं.

आवडलं, नाही आवडलं असं काही उत्तर सध्या तरी मी देऊ शकत नाही पण या नाटकाने विचार करायला मात्र नक्कीच भाग पाडलं आहे.

नाटकाच्या नावापासूनच सुरू करते- 'देहभान'
 
तत्व, निष्ठा, कर्तव्य यांच्यासोबत देहाच्या गरजा, त्याविषयीचे भान किंबहुना तत्व, निष्ठा, कर्तव्य ही देहाच्या बाबतीतही लागू होतात याचं भान ठेवणे.

सुरुवातीला वाटलं "आधुनिक" विषय आहे म्हटल्यावर मुक्त शरीरसंबंध, नायक- नायिकेच्या तोंडी बोल्ड संवाद, प्रसंगी कमरेखालचे उल्लेख, शिव्या असणार! पण हे नाटक याहीपलीकडे जाऊन आपल्याशी संवाद साधतं.

या नाटकातली सर्वात आवडलेली गोष्ट म्हणजे यात नायक नायिका असं कोणी नाही. नाटकातील प्रत्येक पात्र आपापल्या भूमिकेत, आयुष्यपटात नायक आहे. प्रत्येकाचं एक वेगळं विश्व आहे आणि त्या विश्वातून बाहेर पडून ते एक नवीन विश्वाचा शोध घेऊ पाहतंय.

विषयाबद्दल बोलायचं म्हणजे आपल्या भावनांशी प्रामाणिक राहणं खूप गरजेचं आणि महत्वाचं आहे आणि ते खूप कमी लोकांना जमतं!! यासाठी एखाद्या गोष्टीचा सर्व बाजूंनी विचार करता यायला हवा. भारतीय समाज 'माणूस' म्हणवणाऱ्या प्रत्येकाला हा अवकाश देण्यात कुठेतरी कमी पडतोय का? हा प्रश्न मला पडतो.

शरीरसंबंध ही शरीराची गरज नाही तर केवळ वंश वाढवण्याची प्रक्रिया आहे हे नकळत आपल्या मनावर बिंबवलं जात आहे. आपल्या आधीच्या पिढ्यांवरही त्यांच्या नकळत हेच संस्कार झाले. त्यामुळे आपण मोकळेपणाने शरीरसंबंधांना स्वीकारू शकत नाही. ते अभिव्यक्तीचं एक माध्यम आहे ही गोष्ट आपल्याला मान्य करवत नाही!!

इंग्रजीत या एकाच क्रियेला Sex आणि Love Making असे दोन वेगळे शब्द आहेत.

प्रेमापोटी एकमेकांना आपलंसं करणं, देहभान राखून प्रेम करणं म्हणजे Love Making.

जोपर्यंत या दोन्हीमधला फरक कळत नाही आणि तो आपण स्वीकारत नाही तोपर्यंत हे नाटक कोणत्याही काळास सुसंगतच असेल, मग तो काळ 1950चा असो, 2002चा असो किंवा 2019 चा!

© कु. वैष्णवी कारंजकर

आरंभ: डिसेंबर २०१९

संपादक
Chapters
आरंभ अंक (डिसेंबर ते मार्च 2019-20) संपादकीय || लेख विभाग || अध्यात्म: गीता महती - सुभाष देशपांडे, मुंबई सामाजिक: आमची ‘येष्टी’ - अविनाश हळबे, पुणे प्रवासवर्णन: नेपाळवर बुलेटस्वारी - अजित मुठे अध्यात्म: कर्मयोगातून साक्षात्कार गाठता येणे शक्य आहे काय? - सद्गुरू (ईशा फौंडेशन) मार्गदर्शन: इतरांच्या अपेक्षा सांभाळताना! - सद्गुरू (ईशा फौंडेशन) चित्रपट वेध: आमची माती, आमची माणसे आणि आपला चित्रपट - निखील शेलार आयुर्वेद: जीवन जगण्याचे शास्त्र - डॉ.केतन हरिभाऊ दांगट माहितीपर: कॉन्फरन्स ऑफ द पार्टीज (कॉप-१४) – स्वस्ति सामाजिक: वृद्धाश्रम - प्रणाली कदम, मुंबई महिला सक्षमीकरण: स्त्री पुरुष समानता : काळाची गरज - निखिल शेलार महिला सक्षमीकरण: सक्षम 'स्व'रक्षणाय - मैत्रेयी प्रतिभा प्रदीप महिला सक्षमीकरण: ती वांझ नाहीच - सरिता भोसले महिला सक्षमीकरण: रूढी परंपरा आणि तिचं सौभाग्य - सरिता भोसले लिहिणाऱ्या उत्सवात गझल, कवितांना बहर - प्रकाश क्षीरसागर, गोवा विनोदी: शेवटी मी मत कोणाला दिले? - शरणप्पा नागठाणे विनोदी: फिस्कटलेला फराळ – निखील शेलार जागरूकता: मानवा, ते येत आहेत! - निमिष सोनार, पुणे तत्वज्ञान: बाकी दुःख - उदय जडिये तत्वज्ञान: समाधान - रोहन केदारे, भांडूप गणेश विशेष: प्रथम तुला वंदितो गजानना - निखील शेलार गणेश विशेष: ग्लोबल बाप्पा..सबळ बाप्पा! - जुईली अतितकर सामाजिक: गोतवळ्यातील माणूस! - मंजुषा सोनार पुस्तक परीक्षण: एका दिशेचा शोध - ओंकार दिलीप बागल बापाचं काळीज - किशोर चलाख अन् गुलाबाला काटे मिळाले - प्रकाश क्षीरसागर चित्रपट परीक्षण: फत्तेशिकस्त - निमिष सोनार, पुणे विडंबन: बंड्या आणि टूथपेस्ट – निमिष सोनार, पुणे रेसिपी: निनाव – नीला पाटणकर रेसिपी: बिरडे - नीला पाटणकर कोडे: प्याला आणि आशा निराशा – निमिष सोनार नाटक परीक्षण: देहभान - वैष्णवी कारंजकर, सातारा मायेचे अन्न - मंजुषा सोनार, पुणे || कविता विभाग || कविता: आम्हांला सोडून - योगेश रामनाथ खालकर कविता: आभार मानले मी - नीला पाटणकर, शिकागो चारोळ्या: नीला पाटणकर, शिकागो कविता: एक असावा नवरोबा (भाग १) - नीला पाटणकर, शिकागो कविता: एक असावा नवरोबा (भाग २) - नीला पाटणकर, शिकागो गझल: तू - प्रकाश क्षीरसागर चारोळी: दु:ख आणि जिद्द - विलास गायकवाड, लातूर कविता: किंमत आसवांची - विलास गायकवाड, लातूर कविता: माणूसकी जळते आहे - विलास गायकवाड, लातूर कविता: ओढ तुझी - मयुरी घग कविता: आठवणी - सुवर्णा कांबळे कविता: काय मी शोधत गेलो ? प्रा.गायकवाड विलास कविता: आस - मयुरी घाग || कथा विभाग || विनोदी कथा: संशयाचे शरसंधान - सविता कारंजकर, सातारा विज्ञान कथा: 31 डिसेंबर - निमिष सोनार प्रेरणा कथा: अंधारातूंन प्रकाशाकडे - नीला पाटणकर, शिकागो भय कथा: त्या वळणावर - निमिष सोनार प्रेम कथा: सरप्राईज - राहुल दवे, मिशिगन बोध कथा: असा हा जगदीश! - प्रणाली कदम || कला विभाग || अक्षता दिवटे पेंटिंग शरण्या गिर्जापुरे पेंटिंग सिद्धेश देवधर व्यंगचित्रे हेमंत बेटावदकर पेंटिंग सद्गुरू वाक्ये (ईशां फौन्डेशन) तीन कविता: धगधगते वास्तव - स्वप्नील धने