Get it on Google Play
Download on the App Store

कुंतीचा शोक

दुर्योधनाचा उन्मत्तपणा पांडव वनवासाला जायला निघाले तेव्हा पुन्हा स्पष्ट दिसला. वल्कले धारण करुन द्रौपदीसह पांडव निघाले असताना दुर्योधन व दुःशासन यांनी त्यांची हेटाळणी केली. त्यांच्या मागून त्यांची नक्कल करत चालत त्यांना दूषणे दिली; ते वनात रानोमाळ भटकतील व राज्यापासून कायमचे वंचित होतील अशी दुर्भाषणे केली. पांडव हीनदीन पेंढा भरलेल्या हरिणाप्रमाणे झालेले आहेत तेव्हा द्रौपदीने आता कौरवातीलच एखादा पती करावा. हा अपमान सहन न होऊन भीम क्रोधाने लाला झाला व यांचे रणात निर्दयपणे कंदन करुन दुःशासनाचे रक्‍त मी पिईन असा आपल्या प्रतिज्ञेचा त्याने पुनरुच्चार केला. क्रोधावेशाने सर्व पांडवांनी या दुष्टांच्या वधाच्या प्रतिज्ञा घेतल्या. अर्जुनाने कर्णाच्या, सहदेवाने शकुनीच्या व नकुलाने कौरवांच्या वधाच्या प्रतिज्ञा घेतल्या. पांडवांनी कुंती, विदुर यांचा निरोप घेतला. कुंतीने वनात जाणे योग्य नव्हे; तिचा सांभाळ आपण आपल्या घरी करु असे विदुराने सांगितले. कुंतीला पांडव वनवासात जाताना पाहून फार दुःख झाले. तिने देवाची करुणा भाकली. शोकाकुल अंतःकरणाने त्यांना निरोप दिला.

कुंतीचा शोक

माधवा, करि ह्यांचा सांभाळ

’भार्ये’ सह हे जात वनाला, तूच तया आधार ॥धृ॥

केशवचरणी तुमची भक्‍ती

शाश्वत जपली शुचिता नीती

अढळ असे सत्याची प्रीती

आपत्ती परि आलि अचानक, तुम्ही कसे सहणार ? ॥१॥

मला वाटते मीच पापिणी

दोष असे माझ्याच प्राक्‍तनी

तुम्हा क्लेश हे त्याच कारणी

कसे अन्यथा तुम्हा भोग हे, वनिचे दुःख अपार ॥२॥

गेली तुमची जरी संपदा

शील परी शस्त्रास्त्रनिपुणता

राहिल तुमच्यापाशि सर्वदा

राजसुखाविण बारा वर्षे कसे तुम्ही जगणार ? ॥३॥

वनवासाचे दुःख तुम्हाला

कळते जर का आधी मजला

तर मी नसते शतशृंगाला

आले सोडुन या नगरीला, जिथे दुःख अनिवार ॥४॥

धन्य तो पती धन्यही माद्री

पुण्यवन्त त्या नाहि पाहिली

दुर्दैवाची अशी सावली

मीच करंटी जगुन पाहते, प्रारब्धाचे वार ॥५॥

व्हाल कितीदा उदास हृदयी

फिरता रानी चालत पायी,

येतिल विघ्ने ठायी ठायी

मला तिथे न्या करीन हलका दुःखाचा हा भार ॥६॥

क्षणभंगुर ते जीवन म्हणती

अजून का नच मज चिरशांती

लिहिला विधिने जन्म ललाटी

वाटे लिहिण्या मरण विसरला भाळी जगदाधार ॥७॥

कशी राहु मी तुम्हा-वाचुनी

तुम्ही जन्मला शतनवसांनी

आठवण येइल सदोदित मनी

नक्षत्राविण रात्र तशी मी निष्प्राणच जगणार ॥८॥

डोळाभरुनी तुम्हा पाहु दे

मिठीत माझ्या तुम्हा घेउ दे

तुमचे शिर अश्रुंनी भिजु दे

कृष्णा, बनुनी नाविक माझ्या करि बाळांना पार ॥९॥

गीत महाभारत

महर्षी व्यास
Chapters
प्रस्तावना व्यासांची संहिता कुरुकुळातील देवव्रत भीष्मप्रतिज्ञा सत्यवतीची चिंता भीष्माचे प्रत्युत्तर व्यासजन्मकथन व्यासांना विनंती गांधारी-विवाह कुंतीचा कर्णासाठी शोक पांडव-जन्मकथन पांडू राजाचे निधन द्रोणांची शिष्यपरीक्षा प्रेक्षणगृह-प्रसंग भीम-विषप्रयोग लाक्षागृहदाह विदुर-संदेश हिडिम्बेचे निवेदन ब्राह्मणाचा निश्चय बकासुरवध द्रौपदीस्वयंवर दुर्योधनाचे बेत कृष्णाची अग्रपूजा दुर्योधन मयसभेत द्यूतप्रसंग द्रौपदी-वस्त्रहरण अनुद्यूत आणि वनवास कुंतीचा शोक द्रौपदीचा संताप द्रौपदी-सत्यभामा-संवाद द्रौपदीचे अपहरण सूर्याचे आवाहन कर्णाचे सूर्यास उत्तर यक्षप्रश्न कीचकवध कृष्ण्साहाय्य संजय-भाषण युधिष्ठिराचा निरोप युधिष्ठिराची चिंता कृष्णाचे उत्तर कृष्णशिष्टाई धृतराष्ट्राचा उपदेश गांधारीचा उपदेश दुर्योधनाचे उत्तर कुंतीचे मनोगत कर्णाचे कृष्णास उत्तर कुंती-कर्ण-संवाद कर्णाचे कुंतीला उत्तर शिखण्डीचे वृत्त भगवंताची अमरवाणी अनन्यभक्‍तीचा मार्ग धर्माला आशीर्वाद भीष्मपतन भीष्म-कर्ण-भेट भीष्मांचा दुर्योधनाला उपदेश अभिमन्यु प्रताप द्रोणनिधन कर्णार्जुनयुद्ध दुर्योधन-कृप-संवाद युद्धाचा अंतिम दिन दुर्योधनाचे पलायन भीम-दुर्योधन-गदायुद्ध दुर्योधनाचे अंतिम शब्द कृष्णाचे सडेतोड उत्तर अश्वत्थाम्याचा कट द्रौपदीचा विलाप गांधारीचा शोक धर्माचा शोक युधिष्ठिराचे मनोगत अर्जुनाचे आवाहन विदुराचा अंत धृतराष्ट्र निधन यादवांचा नाश स्वर्गाकडे प्रयाण स्वर्ग प्रवेश अंतिम गती परिक्षिताचा अंत कृष्णाला अभिवादन आदर्श पुरुष थोर स्त्रिया