Get it on Google Play
Download on the App Store

मायेचे अन्न - मंजुषा सोनार, पुणे

२००७ साली माझ्या यजमानांना इंग्लंड मधील लंडन जवळील रिडिंग या शहरात कंपनीने पाठवले होते. तेथे आम्ही १ वर्षांसाठी वास्तव्यास होतो.  तेथे माझी ओळख पोलंड येथील रहिवाशी असलेली "दानुता" शी झाली. तिला भारतीय भाज्या खूप आवडायच्या. ती एका सेव्हन स्टार हॉटेलमध्ये असिस्टंट शेफ म्हणून कामाला होती. ती स्वभावाने खूप शांत होती. तिला मी वांगी, भेंडी, चवळी अशा बऱ्याच भाज्या बनवायला शिकवल्या. काही दिवसांनी ती त्या भाज्या मला करून दाखवे. भारतीय संस्कृतीबद्दल तिला कुतूहल आणि आत्मीयता होती. मी तिने विचारलेल्या बऱ्याच गोष्टींचे स्पष्टीकरण तिला दिले जसे - भारतीय स्त्रिया कुंकू का लावतात, मंगळसूत्र का घालतात वगैरे.

डिसेंबर महिन्यात ख्रिसमस साठी ती तिच्या देशात पोलंडला गेली. पोलंडमध्ये तिची आई आणि आजी रहात होती. तिने त्या दोघींना माझ्याबद्दल सांगितले. तेथून येतांना ती खूप वस्तू घेऊन आली. तिच्या आजीने माझ्या मुलांसाठी खास सांताच्या आकाराचे चॉकलेट आणि माझ्यासाठी स्पेशल केक बनवून पाठवला होता. तो केक कोणत्यातरी खास बियांपासून बनवलेला आहे असे ती सांगत होती. आपल्याकडे जसे खसखस असते तशाच कसल्यातरी बिया! तो केक मी तिच्या समोरच खावा असा तिचा आग्रह होता. तिचे माझ्याबद्दलचे प्रेम, माया पाहून मलाही राहवले गेले नाही. मी एक तुकडा खाण्यास सुरुवात केली खरी, पण ती चव मला खूपच अनोळखी होती. तथापि तिच्या आजीने खास पोलंडहून प्रेमाने पाठवला असल्याने तो मी खाऊन टाकला. जेव्हा मी खात होते, तेव्हा तिच्या चेहऱ्यावरचे  समाधान मी बघत होते!

जीवनात अनेक वेळा काही पदार्थ आपण फक्त कुणाच्या तरी चेहऱ्यावरचे समाधान बघण्यासाठी खात असतो.  वाचकांनाही याचा अनुभव कधी ना कधी आला असेलच!

माझ्या व्यवसायाच्या शॉप समोर एक महिला वडापावची गाडी चालवते. ती माझी चांगली मैत्रीण झाली आहे. तिला मी वडापाव मैत्रीणच म्हणते. आता सध्या मी तेथे व्यवसाय चालवत नसले तरीही जेव्हा व्यवसाय सुरु होता ही माझी वडापाव मैत्रीण दर गुरुवारी माझ्यासाठी न चुकता मला साबुदाण्याची खिचडी घेऊन यायची. खरं तर गुरुवारचा उपवास तिचा असायचा पण ती मला दिल्याशिवाय तो खात नसे. मी पण आढेवेढे न घेता माझे जेवण झाल्यावर सुद्धा साबुदाणा खात असे कारण तिच्या चेहऱ्यावरचे समाधान मला जास्त मोलाचे वाटायचे.

मुले जेव्हा घरी पिझ्झा मागवतात तेव्हा मला खायचा आग्रह करतात. तेव्हा पिझ्झावरील मशरूम पाहून लहानपणीच्या गावाकडच्या पावसाळ्यातील खराब जागेवर उगवलेल्या कावळ्याच्या छत्रीची आठवण आवर्जून येते. ते बघून खायची इच्छा होत नाही. पण आपली आई आपल्याबरोबर आवडीने पिझ्झा खाते आहे याचे मुलांना वाटणारे समाधान बघण्यासाठी मी मशरूमसहित पिझ्झा आवडीने खाते.

केरळमधील पण सध्या पुण्यात असलेली माझी एक मैत्रीण ओणम तसेच अनेक सणानिमित्त मला बोलावते. तिच्या खोबरेल तेलात बनवलेल्या भाज्या मी आनंदाने खाते. कशाला काय म्हणतात, ते कसे बनवले ही तिची अखंड बडबड सुरु असते. सांबार, ईस्टू, शर्करा उपेरी, अप्पम, पालडा (खीर), मतन्ना (लाल भोपळा) वगैरे केळीच्या पानावर वाढलेले असते. मी आपले समोर येतील ते शहाण्या मुलीसारखे  खात रहाते. हे पदार्थ मला केळीच्या पानावर ती वाढत असते तेव्हा तिच्या चेहऱ्यावरचे समाधान काही औरच असते.

आठवडे बाजारात एक भाजीवाली आहे. ती मूळची माझ्या माहेर म्हणजे मालेगांव जवळील एका गावातली चंदनपूरीची आहे. मी एक दिवशी तिच्याजावळून कशाची तरी भाजी घेतली. माझ्या भाषेवरून तिने मला विचारले मी कोणत्या गावची आहे ते! मी तिला सांगितले मी मालेगांवची! तर तिला खूप आनंद झाला. आता दर आठवड्याला मी बाजारात जाते तेव्हा ती मला आवाज देऊन बोलावते आणि मी सुद्धा तिच्याकडूनच भाजी घेते. जी पण भाजी मी घेते त्यावर ती थोडी जास्त वरून मला देते. मी नको म्हणते तर ती मोठ्या मायेने मला म्हणते की तू माझ्या गाववाली आहे, तुला नाही तर कुणाला देणार गं! तिच्या मनाच्या समाधानासाठी मी जास्त भाजी ठेऊन घेते.

अशा काही अनुभवानंतर मी जेव्हा जेव्हा माहेरी जाते तेव्हा आईने माझ्यासाठी बनवलेल्या त्या सगळ्या भाज्या आईच्या समाधानासाठी आनंदाने खाते ज्या लग्नाआधी मी खायला नखरे करायची!  

मायेच्या अन्नाचा प्रभावाच असा असतो, नाही का?

- मंजुषा सोनार, पुणे
sonar.manjusha@gmail.com

आरंभ: डिसेंबर २०१९

संपादक
Chapters
आरंभ अंक (डिसेंबर ते मार्च 2019-20) संपादकीय || लेख विभाग || अध्यात्म: गीता महती - सुभाष देशपांडे, मुंबई सामाजिक: आमची ‘येष्टी’ - अविनाश हळबे, पुणे प्रवासवर्णन: नेपाळवर बुलेटस्वारी - अजित मुठे अध्यात्म: कर्मयोगातून साक्षात्कार गाठता येणे शक्य आहे काय? - सद्गुरू (ईशा फौंडेशन) मार्गदर्शन: इतरांच्या अपेक्षा सांभाळताना! - सद्गुरू (ईशा फौंडेशन) चित्रपट वेध: आमची माती, आमची माणसे आणि आपला चित्रपट - निखील शेलार आयुर्वेद: जीवन जगण्याचे शास्त्र - डॉ.केतन हरिभाऊ दांगट माहितीपर: कॉन्फरन्स ऑफ द पार्टीज (कॉप-१४) – स्वस्ति सामाजिक: वृद्धाश्रम - प्रणाली कदम, मुंबई महिला सक्षमीकरण: स्त्री पुरुष समानता : काळाची गरज - निखिल शेलार महिला सक्षमीकरण: सक्षम 'स्व'रक्षणाय - मैत्रेयी प्रतिभा प्रदीप महिला सक्षमीकरण: ती वांझ नाहीच - सरिता भोसले महिला सक्षमीकरण: रूढी परंपरा आणि तिचं सौभाग्य - सरिता भोसले लिहिणाऱ्या उत्सवात गझल, कवितांना बहर - प्रकाश क्षीरसागर, गोवा विनोदी: शेवटी मी मत कोणाला दिले? - शरणप्पा नागठाणे विनोदी: फिस्कटलेला फराळ – निखील शेलार जागरूकता: मानवा, ते येत आहेत! - निमिष सोनार, पुणे तत्वज्ञान: बाकी दुःख - उदय जडिये तत्वज्ञान: समाधान - रोहन केदारे, भांडूप गणेश विशेष: प्रथम तुला वंदितो गजानना - निखील शेलार गणेश विशेष: ग्लोबल बाप्पा..सबळ बाप्पा! - जुईली अतितकर सामाजिक: गोतवळ्यातील माणूस! - मंजुषा सोनार पुस्तक परीक्षण: एका दिशेचा शोध - ओंकार दिलीप बागल बापाचं काळीज - किशोर चलाख अन् गुलाबाला काटे मिळाले - प्रकाश क्षीरसागर चित्रपट परीक्षण: फत्तेशिकस्त - निमिष सोनार, पुणे विडंबन: बंड्या आणि टूथपेस्ट – निमिष सोनार, पुणे रेसिपी: निनाव – नीला पाटणकर रेसिपी: बिरडे - नीला पाटणकर कोडे: प्याला आणि आशा निराशा – निमिष सोनार नाटक परीक्षण: देहभान - वैष्णवी कारंजकर, सातारा मायेचे अन्न - मंजुषा सोनार, पुणे || कविता विभाग || कविता: आम्हांला सोडून - योगेश रामनाथ खालकर कविता: आभार मानले मी - नीला पाटणकर, शिकागो चारोळ्या: नीला पाटणकर, शिकागो कविता: एक असावा नवरोबा (भाग १) - नीला पाटणकर, शिकागो कविता: एक असावा नवरोबा (भाग २) - नीला पाटणकर, शिकागो गझल: तू - प्रकाश क्षीरसागर चारोळी: दु:ख आणि जिद्द - विलास गायकवाड, लातूर कविता: किंमत आसवांची - विलास गायकवाड, लातूर कविता: माणूसकी जळते आहे - विलास गायकवाड, लातूर कविता: ओढ तुझी - मयुरी घग कविता: आठवणी - सुवर्णा कांबळे कविता: काय मी शोधत गेलो ? प्रा.गायकवाड विलास कविता: आस - मयुरी घाग || कथा विभाग || विनोदी कथा: संशयाचे शरसंधान - सविता कारंजकर, सातारा विज्ञान कथा: 31 डिसेंबर - निमिष सोनार प्रेरणा कथा: अंधारातूंन प्रकाशाकडे - नीला पाटणकर, शिकागो भय कथा: त्या वळणावर - निमिष सोनार प्रेम कथा: सरप्राईज - राहुल दवे, मिशिगन बोध कथा: असा हा जगदीश! - प्रणाली कदम || कला विभाग || अक्षता दिवटे पेंटिंग शरण्या गिर्जापुरे पेंटिंग सिद्धेश देवधर व्यंगचित्रे हेमंत बेटावदकर पेंटिंग सद्गुरू वाक्ये (ईशां फौन्डेशन) तीन कविता: धगधगते वास्तव - स्वप्नील धने