भारताच्या क्रांतिकारी इतिहासात अशी अनेक नावे सुवर्ण अक्षरांनी लिहिली गेली आहेत ज्यांनी स्वातंत्र्यासाठी आपल्या प्राणांची आहुती दिली. यातीलच एक तेजस्वी नाव म्हणजे शहीद भगत सिंह. त्यांचे बलिदान स्वातंत्र्याच्या वेदीवर चिरंतन ठरले आणि त्यांनी तरुणाईत क्रांतीची अशी ज्योत पेटवली जी आजही प्रज्वलित आहे.

भगत सिंह यांचा जन्म २८ सप्टेंबर १९०७ रोजी पंजाबमधील बंगा या गावात झाला. देशभक्तीने ओतप्रोत असलेल्या कुटुंबात ते वाढले. लहानपणापासूनच जलियांवाला बाग हत्याकांडाच्या प्रतिक्रिया त्यांच्या मनावर झाल्या होत्या. तरुण वयात ते लाला लजपत राय यांच्या नेतृत्वाखाली हिंदुस्तान सोशालिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशनचे सक्रिय सदस्य बनले. याच संघटनेच्या माध्यमातून त्यांनी चंद्रशेखर आझाद, सुखदेव, राजगुरू या क्रांतिकारकांसोबत अनेक धाडसी कृत्ये केली.

१९२८ साली लाला लजपतराय यांच्यावर लाठीहल्ला करून ठार मारणाऱ्या साँडर्स या ब्रिटिश पोलिस अधिकाऱ्याची हत्या भगत सिंह आणि त्यांच्या साथीदारांनी केली. या घटनेमुळे संपूर्ण देशात खळबळ उडाली. पुढील काळात ब्रिटिशांच्या अन्यायकारक कारभाराच्या विरोधात भगत सिंह यांनी मध्यवर्ती विधानसभेत बॉम्ब टाकला. या घटनेत कोणीही जखमी झाले नाही, मात्र इंग्रज सरकारला धक्का देणे हा या कृतीचा हेतू होता. अखेरीस भगत सिंह आणि त्यांच्या साथीदारांना अटक करण्यात आली.

खटल्यादरम्यान भगत सिंह यांचे निर्भीड आणि विचारवंत व्यक्तिमत्त्व समोर आले. आपला राजकीय दृष्टिकोन त्यांनी अत्यंत धाडसाने न्यायालयासमोर मांडला. अखेरीस २३ मार्च १९३१ रोजी भगत सिंह, सुखदेव आणि राजगुरू यांना फाशीची शिक्षा देण्यात आली. अवघ्या २३ व्या वर्षी या तरुणांनी हसत हसत फासावर चढून स्वातंत्र्यासाठी बलिदान दिले.

भगत सिंह यांचा खरा उद्देश समाजवादी आणि धर्मनिरपेक्ष भारताची स्थापना करणे हा होता. अन्यायकारक व्यवस्थेविरोधात त्यांनी बंडाचा झेंडा उभारला. ब्रिटिश राजवटीचा अन्याय उघड करणे, देशभरातील तरुणांमध्ये क्रांतीची ठिणगी पेटवणे आणि निस्वार्थपणे देशासाठी प्राण अर्पण करणे हा त्यांचा संकल्प होता. शहीद भगत सिंह हे राष्ट्रभक्तीचे आणि सर्वोच्च बलिदानाचे पर्व बनले आहेत. भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या इतिहासात त्यांच्या क्रांतिकारी कार्याचे महत्त्व कधीही कमी होणार नाही.