Get it on Google Play
Download on the App Store

अशा भगवंताजवळ सृष्टीच्या निर्मितीचें कार्य कसें चालतें तें ब्रह्मदेवाला दिसलें

अशा भगवंताजवळ सृष्टीच्या निर्मितीचें कार्य कसें चालतें तें ब्रह्मदेवाला दिसलें

श्रेष्ठ सिद्धासनीं आरोहण । रमासमवेत रमारमण । तेथें सृष्टीचे कार्यकारण । ब्रह्मा आपण स्वयें देखे ॥५१॥

करावया सृष्टिसर्जन । ब्रह्मा पुढें देखे नारायण । सृष्टीचें कार्यकारण । आपुलें आपण निजशक्ति दावी ॥५२॥

चारी पांच आणि सोळा । ऐसा पंचविसांचा मेळा । आज्ञाधारक हरिजवळा । विधाता डोळां स्वयें देखे ॥५३॥

त्यांची शक्ति कोण कोण । कोण कार्य कोण कारण । कैसें कैसे त्यांचें लक्षण । नामाभिधान तें ऐका ॥५४॥

प्रकृति पुरुषमहदहंकार । हा चतुः शक्तींचा प्रकार । पंचशक्तींचाहि विचार । जाण साचार महाभूतें ॥५५॥

ज्ञानकर्मेद्रियांचें लक्षण । अकरावें गणिजे पैं मन । पंचतन्मात्रा विषय जाण । यापरी संपूर्ण षोडशशक्ती ॥५६॥

या पंचविसांच्या पोटी । ब्रह्मांडेसीं उठिजे सृष्टी । त्याहि माजी त्रिगुणत्रिपुटी । अतर्क्य दृष्टी विधाता देखे ॥५७॥

भगवंत हा षडगुणयुक्त असल्यानें त्याच्या भक्तांनाहि षड्गुणांची प्राप्ति होते

षड्गुणभाग्यें भाग्यवंत । यालागीं बोलिजे भगवंत । ज्ञानवैराग्य ऐश्वर्यवंत । यशश्रीमंत औदार्यैसी ॥५८॥

हे साही गुण भगवंती । सहज स्वाभाविक असती । योगानें करितां भगवदभक्ती । षड्गुणप्राप्ती तत्प्रसादें पैं ॥५९॥

सहज षड्गुण भगवंती । योगियां आगंतुक प्राप्ती । भक्तांतें भगवंत ह्नणती । जाण निश्चित्ती या हेतू ॥६०॥

पावोनी षड्गुणप्राप्ती । भक्तांतें भगवंत ह्नणती । ऐके तयांची नामकीती । संक्षिप्तस्थिती सांगेन तुज ॥६१॥

वसिष्ठ वामदेव नारद । व्यास वाल्मीक प्रल्हाद । शुक षड्गुणी प्रसिद्ध । इत्यादि अनुवाद भगवद्रूप पैं ॥६२॥

अगाध हरीचें उदारपण । दासां देऊनियां षड्गुण । भगवद्रूपीं परिपूर्ण । त्यांसी भिन्नपणें न देखे स्वयें ॥६३॥

देउनी षड्गुणसंपत्ती । भक्त भगवद्रूप होती । त्यांची उरोंनेदो भिन्न वृत्ती । चिदात्मस्थिती निजबोधें ॥६४॥

औदार्यसिंधु भगवंत

नवल सामर्थ्यांचे औदार्य । आपणासगटं दे षड्गुणैश्वर्य । अभिन्नज्ञानें तेजवीर्य । परात्परवर्य महामहिमा ॥६५॥

मर्दुंनी भक्तांचा जीवकण । भेद निरसुनी दे षड्गुण । स्वयें स्वरुपी रमारमण । स्वानंदमयपूर्ण परमात्मा ॥६६॥

अशा षड्गुणैश्वर्यसंपन्न नारायणाच्या दर्शनानें ब्रह्मदेव आत्मानंदीं रममाण झाला

यापरी श्रीनारायण । आनंदविग्रही चिदघन । त्यातें देखोनि चतुरानन । विस्मयें पूर्णं जाहला असे ॥६७॥

घवकरी देखिला हषीकेशी । घवकरी सत्त्व दाटलें त्यासी । प्रेम नसांवरे ब्रह्मयासी । सुखोमींसी विव्हळ होत ॥६८॥

घवघवीत शामसुंदर । देखतां मनीं मना विसर । चढिला सुखाचा महापूर । त्यामाजीं संसार बुडों पाहे ॥६९॥

चित्त चिंतेसी विसरलें । अहंसोहं एक जाहले । बुद्धिबोधा खेंव पडिलें । भरितें दाटले सत्वाचे त्या ॥७०॥

निजात्मज्योती लखलखिली । तेणें हरिखें जीवदशा लाजिली । देहीं देहत्वाची स्फूर्ति गेली । विषयाची झाली पाहांट तेथे ॥७१॥

मोडिलें त्रिपुटीचें विंदान । मावळोंलागे विकारभगण । जीवाशिवा होऊं पाहे लग्न । मधुपर्क विधान शुद्धसत्वें केलें ॥७२॥

गुरुकृपा अरुणोदय होत । अज्ञानअंधावर जाय तेथ ॥ इंद्रियें विषयीं नियुक्त । ती उठूं पाहत निजबोधें ॥७३॥

कंठी अतिबाष्प दाटला । तेणें शब्दव्यवहार खुंटला । गदगदोनीरोमांचीत जाहला । सर्वांगीं चालिला स्वेद कंप ॥७४॥

अंतरीं हर्ष कोंदाटोनी । आनंदाश्रु लोटले नयनीं । स्फुदें सुखोर्मीच्या स्फुंदनी । हर्षे विव्हळोनी विधाता पै ॥७५॥

ते सत्त्वावस्था आवरोन । अंगींचा स्वेद परिमार्जूंन । ब्रह्मा सावधान होऊन । वंदी श्रीचरण नारायणाचें ॥७६॥

चतुःश्लोकी भागवत

एकनाथ महाराज
Chapters
सदगुरुवंदन गुरुमहिमा गुरुदास्याचें महिमान नाथांचें अनहंकारी आत्मनिवेदन श्रोत्यांना विनंती व कथासूत्र भगवदभजनाशिवाय ब्रह्मदेवालासुद्धां ज्ञानप्राप्ति नाहीं कामनारहित तपानें भगवत्प्राप्ति स्वरुपाची यथार्थ ओळख न झाल्यामुळें ब्रह्मदेव सृष्टिरचना करण्यास भांबावला किंकर्तव्यमूढ ब्रह्मदेवाचा भगवंताचा धांवा हरिकृपेशिवाय अनुताप नाहीं चित्तशुद्धीशिवाय हरीची भेट नाहीं अनुतापयुक्त ब्रह्मदेवाला तप ही दोन अक्षरें ऐकावयास आलीं तपाचें महिमान स्वयंचिंतनांतून ‘ तप ’ याचा अर्थ त्याला स्फुरला तप म्हणजे नेमकें काय ? कामक्रोधनिरसनार्थ ब्रह्मदेवानें तप आरंभिलें गुरुकृपेशिवाय आत्मज्ञान नाहीं वैकुंठमहिमा वैकुंठलोकाची स्थिति हरिभक्तांचे स्वरुप पतिव्रतांचें निवासस्थान स्वानंदधुंद रमेकडून हरिगुणसंकीर्तन श्रीविष्णूची स्तुति वैकुंठींचे मुख्य पार्षदगण अशा भगवंताजवळ सृष्टीच्या निर्मितीचें कार्य कसें चालतें तें ब्रह्मदेवाला दिसलें अहंकारशून्य ब्रह्मदेवांचे नारायणाला नमन नारायण ब्रह्मदेवाला वर देण्यास उद्युक्त तपस्सामर्थ्य ज्ञान देण्याला अधिकारी कोण आत्मज्ञान चार श्लोकांत नारायणानें शब्दबद्ध केलें. माया म्हणजे काय ? छाया माया यांचे नाते छाया व माया सदगुरुचरणसेवेनें मायेचा निरास होईल श्रोत्यांकडून ग्रंथाची स्तुति माझी प्राप्ति कोणाला होत नाहीं ? व्यतिरेकाचें लक्षण या मताचें सामर्थ्य समाधि म्हणजे काय ? ब्रह्मदेव अहंकारशून्य पूर्णबोधयुक्त झाला गुरुचें लक्षण चार श्लोकांत ब्रह्मदेवाला सुखी केलें ब्रह्मदेव सृष्टी करण्यास पात्र झाला जनार्दनकृपेनेंच आपणांस ही कथा श्रोत्यांना सांगता आली - एकनाथ ब्रह्मदेवाला प्रजापति कां म्हणतात ? पितृसेवेनें नारद ज्ञानी झाले भागवताची दहा लक्षणें सांगून ब्रह्मदेवानें नारदाला ज्ञानी केले भागवताची दहा लक्षणें नारद ब्रह्मज्ञानी झाल्यामुळें ब्रह्मदेवानें आनंदानें त्याला आपली ब्रह्मवीणा दिली गुरुकृपेशिवाय इतर साधनें व्यर्थ अशा अनुतापी व्यासांना नारदांचें दर्शन होतें श्रीव्यासांनीं आपला पुत्र शुकयोगींद्र यांना आपल्यासारखेंच ‘ ज्ञानी ’ केले ब्राह्मणाचें सामर्थ्य राजा परीक्षितीची योग्यता संताकडे क्षमायाचना भागवत सार