Get it on Google Play
Download on the App Store

15 खरे स्वातंत्र्य

तुझे रूप चित्ती राहो तुझे मुखी नाम 
देह प्रपंचाचा दास सुखे करो काम

तुकारामांच्या  अभंगातील या ओळीचा अर्थ अगदी स्पष्ट आहे .तुकाराम महाराज म्हणतात विठ्ठला तुझे स्वरूप माझ्या मनात सदैव असो म्हणजेच तू सदैव माझ्या मनात रहा.आणि तुझे नाव सदैव माझ्या मुखांमध्ये असूदे देह हा संसाराचा व्यवहाराचा दास आहे तेव्हा देहाला त्यांच्या स्वभावाप्रमाणे कामे करू  देत. या ओळींंचा मला जाणवलेला गर्भित अर्थ पुढील प्रमाणे  .------
विठ्ठलाच्या स्वरूपाने आपले मन भरून गेलेले असले म्हणजे  दुसऱ्या कोणत्या विचारांना तेथे स्थान मिळणार नाही म्हणजेच मन विठ्ठल चरणी विलीन असेल स्तब्ध होईल अलिप्त राहील. साक्षीभूत असेल.विचार रहित

असेल व्यावहारिक जगाकडे अलिप्तपणे त्रयस्थपणे पाहील .
विठ्ठलाचं नाव जिभेवर असल्यावर व्यर्थ बडबड करण्यात आपली ऊर्जा खर्च होणार नाही .बऱ्याच वेळा आपण नको तेव्हा नको तिथे नको त्या विषयावर चुकीच्या जागी  उगीच बडबड करुन आपली ऊर्जा व्यर्थ खर्च करीत असतो.त्याच त्याच विचारांचा मोठ्याने किंवा मनात उच्चार करून त्याचे द्दढीकरण  होत असते.त्यामुळे मन स्तब्ध होणे आणखी कठीण होत जाते .चित्त विचलीत होते. साक्षीत्व अस्तित्वात येणे कठीण होते.  
देह त्यांच्या धर्माप्रमाणे काम करीत असतो त्यावर फक्त लक्ष ठेवावे त्याचे कौतुक करण्याचे किंवा विरोध करण्याचे कारण नाही .त्याला आपल्याकडून उर्जा मिळत नसल्यामुळे तो अयोग्य मार्गाने जाणार नाही.योग्य मार्गावर राहील. आपले त्यांच्यावर लक्ष असेलच .अश्या व्यक्तीचे लौकिक व्यवहार नेहमीप्रमाणेच होत असतील .मानसिक पातळीवर तो कशातही गुंतलेला नसेल केवळ विठ्ठल चरणी लीन असेल.म्हणजेच तो अलिप्त निवड रहित जागृत असेल .
 

विचारतरंग

प्रभाकर पटवर्धन pvpdada@gmail.com
Chapters
1 अनाग्रह योग  2 अपेक्षा 3 अहंकार (निरहंकार) 4 आनंदाची गुरुकिल्ली  5 आपण कशाच्या शोधात आहोत ? 6 आपण कसे ऐकतो व कसे ऐकले पाहिजे 7 आपण कुठे असतो ? 8 एक होता ससा व एक होते कासव 9 साधू 10 एकनाथ महाराज 11 कंटाळा 12 क्रोध 13 क्षणभंगुर 14 खरा बलवान कोण 15 खरे स्वातंत्र्य 16 गुरूची आवश्यकता आहे काय 17 चक्रवर्ती 18 जादूचा चेंडू 19 जीवनाची अपरिहार्यता 20 ज्ञात व अज्ञात 21 ज्ञानसागर 22 टीका 23 तुझे रूप चित्ती राहो तुझे मुखी नाम 24 तू माझा सांगाती 25 दिवा स्वप्न व कठोर परिश्रम 26 दुःख क्लेश इत्यादी 27 दृष्टिकोन - काका कालेलकर 28 देवदास 29 देैव व प्रयत्न 30 द्वेष मत्सर असूया राग इत्यादी विषयी- 31 धर्म 32 धारणा 34 नार्सिसस 35 निरहंकारी शंकराचार्य 36 परमेश्वर 37 पोकळी 38 प्रतिक्रिया 39 प्रार्थना एकाग्रता व ध्यान 40 प्रेम 41 फूटपटया 42 बदल 43 बदला बद्दल 44 बहिर्मन व अंतर्मन 45 बोधकथा 46 भगवान 47 भीति 48 भूतकथा 49 मानसिक गोंधळा विषयी 50 मी कोण? 51 मृत्यूची भीती 52 मोह व भीति 53 राष्ट्राभिमान 54 रिकामपणाची बडबड 55 विश्वास 56 शरण जाणे 57 शांततेचे महत्त्व (आजोबा व त्यांचा नातू ) 58 शिक्षण ज्ञान व सत्य 59 शिस्त 60 श्रद्धा 61 संकट 62 संत उमर आणि भटका माणूस 63 सत्य व असत्य 64 संबंधमयता 65 समज व समंजसपणा 66 समर्थन ६७ समस्या ६८ साधू व विंचू ६९ सुख व दुःख ७० स्मरण ७१ स्वनिरीक्षण व जागृतता ७२ स्वर्ग आणि नरक ७३ स्वशॊध ७४ स्वावलंबन ७५ हिमनग ७६ कलियुग ७७ दिव्य दृष्टी ७८ काळोख ७९ मीचे दृढीकरण