३१४१

घ्यावया वोखदाची वाटी । माता साखर दे चिमुटी ॥१॥

तेणेंक घोटी गोडपणें । हारे व्याधी नाना पेणें ॥२॥

तयासाठीं घाबरी । माता होय ती निर्धारी ॥३॥

शरण एका जनार्दनीं । तैसा लोभ ठेवा मनीं ॥४॥

३१४२

भवरोगा औषध जाण । नाममात्रा नारायण ॥१॥

तेणें निरसे भवरोग । न लगे साधन अष्टांग ॥२॥

कामक्रोधाची झाडणी । नामें होय तत्क्षणीं ॥३॥

एका जनार्दनीं नाममात्रा । उद्धरील कुळगोत्रा ॥४॥

३१४३

सुख एक आहे हरि आठवितां । इतर जपतां दुःख बहु ॥१॥

ऐशी आठवण धरूनि मानसीं । हरि गावा मुखासी दिननिशीं ॥२॥

सारे दिन करा संसाराचा हेत । परी भजनीं प्रीत असों द्यावी ॥३॥

एका जनार्दनी धरूनि विश्वास । होई कां रे दास संतचरणीं ॥४॥

३१४४

नाथिलाचि देह नाथिला प्रपंच । नाथिली कचकच अवघें वांव ॥१॥

नाथिलेंचि दान नाथिलाचि धर्म । नाथिलेंचि कर्म नाथिलें हें ॥२॥

नाथिला आचार नाथिला विचार । नाथिला अविचार सर्व देहीं ॥३॥

एका जनार्दनीं नाथिलाचि देह । नाथिला संदेह मिथ्या जाणा ॥४॥

३१४५

स्वप्नवत देह स्वप्नवत संसार । नाहीं पारावार दुःखा तेथें ॥१॥

काय त्याची गोडी लागसीसे मूढा । नाचतो माकोडा गारोड्याचा ॥२॥

स्त्री पुत्र धन कवणाचें तें आप्त । वायां भुललें चित्त म्हणें माझें ॥३॥

सावध होउनी गाये रामनाम । एका जनार्दनीं विश्राम तेणें तुज ॥४॥

३१४६

जिता मायबापा न घालिती अन्न । मेल्या प्रेतावरी करिती पिंडदान ॥१॥

पहा पहा संसारींचा कैसा आचारु । जिता अबोला मा मेल्या उच्चारु ॥२॥

जित्या मायाबापा न करिती नमन । मेल्यामगें करिती मस्तक वपन ॥३॥

जित्या मायबापा धड गोड नाहीं । श्राद्धीं तळण मळण परवडी पाही ॥४॥

जित्या मायबापा गालीप्रदान । मेल्या त्याचेनी नांवें देती गोदान ॥५॥

जित्या मायबापा नेदी प्याला पाणी । मेल्या पितरांलागीं बैसती तर्पणीं ॥६॥

प्याया पाणी न घालिती सासरा जिता । पिंडापाशीं येती मग दंडवता ॥७॥

एका जनार्दनीं कृपेचें तान्हें । विधिनिषेध दोन्हीं आतळों नेदी मनें ॥८॥

३१४७

जगाची ती रहाटी । जैशी अंधाहातीं दिली काठी । चिखलाची पाउती । काय मार्ग दिसे ॥१॥

तैसे भुलोनियां जन । गेले म्हणती माझे जाण । बा कवणाचें कवण । कामा न ये शेवटीं ॥२॥

चालतो पाहतो ऐकतो कानीं । दुजियाचे गुणदोश मनीं । नका आणूं चुकवा पतनीं । पुढील पेणें अंतरू नका ॥३॥

हेंचि बोधाचें लक्षण । धरा हृदयीं याची खुण । शरण एका जनार्दन । वारंवार विनवितसे ॥४॥

३१४८

प्रपंची सदा सक्त । रामनामीं नाहीं चित्त ॥१॥

तया म्हणावे तें काय । व्यर्थ शिणविली माय ॥२॥

वायां जिणें पैं तयाचें । सदा मान दंभीं नाचे ॥३॥

एका जनार्दनीं शरण । तया सोडवील कोण ॥४॥

३१४९

कैंचे ध्येय ध्याता ध्यान । अवघें विषयावरी मन ॥१॥

तेथें कैचें कर्माचरण । सदा विषयींच मन ॥२॥

कैंचा दोष कैंचा गुण । अवघे विषयींच मन ॥३॥

कैंचा बोध कैंचा भेद । सदा विषयीं तो धुंद ॥४॥

ऐसा भुलोनि विषयीं । एका जनार्दनीं बुडे पाहीं ॥५॥

३१५०

ऐसे लागलिया ध्यान । अंतकाळीं ठसावें मन ॥१॥

म्हणोनि भोगक्षयें जाण । मागील देहाचें अनुसंधान ॥२॥

मागील सांडी रे दगड । कां घालिसी पायखोडा ॥३॥

भुलोनि जाऊं नको वायां । एका जनार्दनीं लागे पायां ॥४॥

३१५१

वैर करुनी मन मारावें । मनाधीन पैं न व्हावें ॥१॥

मनामार्ग जाऊं नये । मन आकळुनी मन पाहे ॥२॥

मन म्हणे तें न करावें । मनीं मनासी बांधावें ॥३॥

मन म्हणेल तें सुख । परी पाहतां अवघें दुःख ॥४॥

एका जनार्दनीं मन । दृढ ठेवावें आकळून ॥५॥

३१५२

पांथस्थ घरासी आला । प्रातःकाळीं उठोनि गेला ॥१॥

तैसें असावें संसारीं । जैसी प्राचीनाची दोरी ॥२॥

बाळीं घराचार मांडिला । तो सवेंचि मोडूनि गेला ॥३॥

एका विनवी जनार्दना । ऐसें करी गा माझ्या मना ॥४॥

३१५३

लटिका संसार । वाचे उच्चारी हरिहार ॥१॥

तरी दुःख निरसन । मना होय समाधान ॥२॥

नित्य करी संतसेवा । शुद्ध भावें भजें देवा ॥३॥

एका जनार्दनीं धाला । तोंचि संसार तरला ॥४॥

३१५४

दुबळ्यांसी धन । सांपडलिया नोहे जतन । अभाविकांसी नाम जाण । तैशा रीतीं ॥१॥

धनलोभीयाचे परी । जैसें चित्त धनावरी । तैसें हृदया माझारीं । नाम जप ॥२॥

कामी पुरुषाचें ध्यान । तया न कळे आप्तजन । जैसा पारध्याधीन । मृग होय ॥३॥

अभाविकाचे बोल । नव्हती ते फोल । एका जनार्दनीं मोल । तया नाहीं वेंचत ॥४॥

३१५५

देह अशाश्वत नाम हें शाश्वत । म्हणोनि विवादत श्रुति शास्त्रें ॥१॥

नाशिवंतासाठीं राननाम तुटी । ससाराची आटी करिती जन ॥२॥

जडत्व पाषाण नामेंचि तरले । अभेदें भरले देह ज्याचें ॥३॥

शुद्धभाव पोटीं वासना निर्मळ । संकल्प बरळ नव जाती ॥४॥

एका जनार्दनीं दृढ हा निश्चय । राम सखा होय तयालागीं ॥५॥

३१५६

नाशिवंत सकळीक । शाश्वत माझा नायक ॥१॥

बरवें मजला कळलें । पूर्वपुण्य तें फळलें ॥२॥

प्रपंच अवघा दुःखरूप । सुखरुप आत्मस्वरुप ॥३॥

स्वरुपीं रमल्या भय नाहीं । एक जनार्दनाचे पायीं ॥४॥

३१५७

उपाय यासी एक आहे । जो या जाय शरण विठ्ठला ॥१॥

मग न चले काळाचें बळ । घेतां सरळ नामक वाचे ॥२॥

आम्हां आलेसे प्रचीत । म्हणोनि मात सांगतों ॥३॥

शरण एका जनार्दनीं । विठ्ठल वदनीं उच्चारा ॥४॥

३१५८

नाकळे जो आकळ । भक्तिप्रेमाचा वत्सल । रूप धरूनि कोमळ । भीमातटीं उभा ॥१॥

त्याचा छंद असो जनी । काया वाचा आणि मनीं । संचिताची हानी । कदा काळीं न होवो ॥२॥

जें जें होत कर्माकर्म । अथवा उत्तम ते धर्म । प्राचीन ते कर्म । तयापासूनि सोडवी ॥३॥

एकविधि धरी भाव । मागें देवापदीं ठाव । संचिताची हाव । तयापाशीं नुरेचि ॥४॥

ऐसा बळकट करी नेम । धरी संतसमागम । एका जनार्दनीं धाम । पावसी तूं वैकुंठ ॥५॥

३१५९

अवघा वायां संसार । अवघा सार विठ्ठल ॥१॥

अवघे आले वायां जाती । फजिती हे समजेना ॥२॥

अवघे नरदेहीं चोर । अवघा सार विठ्ठल ॥३॥

अवघें वायां जातें जन्म । अवघें कर्म चुकेना ॥४॥

अवघ लटिका साच नव्हे । अवघा वायां जात असे ॥५॥

अवघा जनीं भरला । एका जनार्दनीं उरला ॥६॥

३१६०

शिणल्या भरल्या विठोबाचें नाम । विश्रांतीचें धाम पंढरपुर ॥१॥

म्हणोनियां करा नामाचाचि लाहो । पंढरीचा नाही पहा डोळां ॥२॥

एका जनार्दनीं पुरवील आशा । पंढरीनिवासा पाहतांचि ॥३॥

३१६१

तोचि एक संसारीं । वाचे हरिनाम उच्चारी ॥१॥

न करी आणिक पैं धंदा । नित्य आठवी गोंविदा ॥२॥

हरिनाम चिंतना । ज्याची रंगली रसना ॥३॥

एका जानर्दनीं संत । ज्याचें समाधान चित्त ॥४॥

३१६२

चौर्‍यांयशीं भोगितां । दुःख न सरे सर्वथा । संतसमागम घडतां । दुःख नासे तात्काळ ॥१॥

नको गुतूं या संसारीं । पडसी काळाचे आहारीं । संतसमागम धरी । तैं यातना चुकती ॥२॥

मागें बहुतांचा उद्धार । संतीं केलासे साचार । तोचि हा धरी निर्धार । संतसंग सर्वदा ॥३॥

एका जनार्दनीं शरण । संतसंग सुलभ जाण । भोळ्याभाविकांक तारण । समागम संतांचा ॥४॥

३१६३

आशापाश सोडोनि देई । संतासीं तूं शरण जाईं । चौर्‍याशींचें भय नाहीं । प्राणिया तुज ॥१॥

आवडी धरीं संतसंग । कामक्रोधा होय भंग । षडवैरीयां मार्ग । मोकळाची ॥२॥

संतसंग धरतां चित्तीं । उपाधी ते सर्व तुटती । भावें होय मोक्षप्राप्ती । क्षणमात्रें ॥३॥

नाहीं आणीक साधन । संतसंगतीवांचून । शरण एका जनार्दन । संतसंग धरीं ॥४॥

३१६४

पळभरी संतसंगती । कोटीयुगें तया विश्रांती । ऐसें बोलतसे श्रुती । पाहे पां जना ॥१॥

वेदशास्त्रा पुराण । महिमा संतांचाचि जाण । शुकादिक रंगून । रंगले रंगीं ॥२॥

अर्जुना उपदेशिलें । उद्धवातें बोधिलें । व्यासादिक रंगलें । हृदयीं सदा ॥३॥

तें दृढ हृदयीं धरी । आणीक नको पाहुं फेरी । एका जनार्दनीं धरीं । हृदयामाजीं ॥४॥

३१६५

देही धर्म विहित करी । अद्वैत भाव चित्तीं धरी । सर्वभावे नमस्कारी । एक आत्मा म्हणोनी ॥१॥

तेणें तुटे रे बंधन । वाचे जपे जनार्दन । आणिक नको रे साधन । रामकृष्ण स्मर सुखें ॥२॥

पवित्र त्याचें हे कुळ । आचार त्याचाचि सुशीळ । अखंड जे सर्वकाळ । नाम जपती ॥३॥

एका जनार्दनीं नाम । परब्रह्मा तें निष्काम । हरे भवश्रम । जन्मजराव्याधी ॥४॥

३१६६

येणें पंथें बहुत तरले निश्चितीं । आवडी जे गाती विठोबासी ॥१॥

तारक हा मंत्र सोपा पैं सर्वासी । उच्चारितां अहर्निशीं सर्वसिद्ध ॥२॥

पापा प्रायश्चित कलियुगीं नाम । आणिक सोपें वर्म संतसेवा ॥३॥

न लगे दंडन मुंडन ते आटी । नाम घेतां होटीं सर्व जोडें ॥४॥

एका जनार्दनीं संतांसी शरण । चुके जन्ममरण नाना पीडा ॥५॥

३१६७

भाव धरी कां रें साचा । उच्चार करीं नामाचा । पंथ विठोबाचा । दृढ धरीं ॥१॥

विठ्ठल विठ्ठल वाचे । वदे कां रे तूं साचें । दोष जातील जन्माचें । संदेह नाहीं ॥२॥

आळस न करी क्षणभरी । वाचे उच्चार श्रीहरी । यमयातना बोहरी । तेणें होय ॥३॥

भक्ति दृढ धरीं नामीं । पडुं नको वाउगा श्रमीं । विठोबाचे नामीं । विश्वास धरीं ॥४॥

पतित पावन । नाम हें सत्व वचन । एका जनार्दनीं चरणं । दृढ धरीं ॥५॥

३१६८

दुस्तर सायास न करीं । वाचे म्हणे हरिहरी । वैकुंठ पायरी । सोपी तेणें ॥१॥

तें नाम विठोबाचें । सुलभ वदें कां रे वाचे । अनंता जन्माचें दोष जाती ॥२॥

प्रचीत पाहे अर्धक्षण । नाम उच्चारी रे जाण । तेणें तुटे भवबधन । यमदुतांचें ॥३॥

नाम घेतां उठाउठीं । पातकाच्या पळती थाटी । पुर्वज उद्धरती कोटी । बेचाळिसासहित ॥४॥

एका जनार्दनीं प्रेम । गाईं तूं विठ्ठल नाम । आणिक सोपें वर्म । नाहीं नाहीं ॥५॥

३१६९

संसार असार जाणोनि निर्धार । केलासे विचार सनकादिकीं ॥१॥

नामीं आतुडले नामीं आतुडले । साधन साधिलें हेंचि एक ॥२॥

अर्जुना उपदेश हाचि सांगे कृष्ण । एका जनार्दनीं खूण बाणलीसे ॥३॥

३१७०

घाली देवावरी भार । आणिक न करी विचार । योगक्षेम निर्धार । चालवील तुझा ॥१॥

वाचे गाय नामावळी । वासुदेवीं वाहे टाळीं । प्रेमाचें कल्लोळीं । नित्यानंदें सर्वथा ॥२॥

सोस घेई कां रेक वाचे । रामकृष्ण वदतां साचें । धरणें उठतें यमाचें । निःसंदेह ॥३॥

शरण एका जनार्दनीं । करी रामनाम ध्वनी । कैवल्याचा दानीं । रक्षी तुज निर्धारें ॥४॥

३१७१

नेम धरीं विठ्ठलामीं । पडुं नको वाउगा भ्रमीं । सांगतसे गृहस्थाश्रमीं । साधन सोपें ॥१॥

करी नामस्मरण । वाचे म्हणे नारायण । चुकेल पतन । यातायाती ॥२॥

इहलोक परलोक । धन्य होती सकळीक । उभय कुळ पावन देख । नाम स्मरतां ॥३॥

कलीमाजीं सोपें वर्म । उच्चारीं तूं श्रीराम । आणिक नको श्रम । वाउगाची ॥४॥

जाउनी पाहे तुं पंढरी । उभा असे विटेवरी । एका जनार्दनीं धरीं । चरण त्याचे ॥५॥

३१७२

बहु जन्मांचे सायास । विटे उभा हृशेकेश । पाहे पुंडलीकास । सम चरणीं ॥१॥

जाई जाई पंढरपुरा । स्नान करीं तूं भीवरा । जन्माचातो फेरा । तेणें चुके ॥२॥

व्रत करीं एकादशी । जागरण अहर्निशीं । संतसभे सरसी । टाळी वाहे ॥३॥

आळस तूं न करीं । वाचे म्हणे विठ्ठल हरी । सांडोनियां थोरीं । नाम घे आवडी ॥४॥

जनीं वसे जनार्दन । एका दृढ धरी चरण । अर्पियेल तनमन । विठ्ठल वाचे ॥५॥

३१७३

जया म्हणती नीचवर्ण । स्त्री शुद्रादि हीनजन ॥१॥

सर्वाभूतीं देव वसे । नीचा ठाई काय नसे ॥२॥

नीच कोठोनि जन्मला । पंचभूतां वेगळा जाला ॥३॥

तया नाहीं का जनन । सवेंचि होत पतन ॥४॥

नीच म्हणोनि काय भुली । एका जनार्दनीं देखिली ॥५॥

३१७४

शास्त्रज्ञ पंडित हो कां वेदवक्ते । परी हरि भजनीं रत वंद्य सदा ॥१॥

भक्तीचें कारण तेणें सरतेपण । वाउगाची शीण जाणिवेचा ॥२॥

मी एक जाणता पैल नेणता । ऐसा विकल्प भाविता पतन जोडे ॥३॥

एका जनार्दनीं विकल्प त्यजोनी । विठ्ठल चरणीं मिठी घाली ॥४॥

३१७५

साधिता साधन योगी शिणताती । तेथें तुझी मति काय बापा ॥१॥

उलट पालट न करी गोल्हाट । आहे तोचि नीट पाहे बापा ॥२॥

पंचाग्नी साधन धूम्रपान यज्ञ । आहे तो संपूर्ण उभा बापा ॥३॥

साधन खटपट वाउगा तो बोभाट । एका जनार्दनी नीट उभा बापा ॥४॥

३१७६

शिणसी कां रे वायां । वाचे वदे पंढरीराया ॥१॥

मग तुज नाहीं रे बंधन । पारुषे पां कर्माकर्म ॥२॥

कर्म धर्म न करी तूं सोस । अवघा विठ्ठलचि देख ॥३॥

नको करूं कुंथाकुंथी । तेणें होते फजिती ॥४॥

अनुभव घेई देखा । एका जनार्दनीं सुखा ॥५॥

३१७७

जरी न बनेचि गुरुवचनीं । तरी बैसोनि सहजासनीं । हेंचि एक निर्वाणी । साधेजे सुख ॥१॥

सकळीं सकळपणें । अखंडरूप पाहणें । साध्य हेंचि साधनें । करुनी घेईं ॥२॥

जया संतचरणीं नाहीं भावो । त्यासी लडिवाळ संदेहो । तेथें साधनामाजीं देवो । दिसे कैसा ॥३॥

हेतु मातु अनुमाना । आकळी दृध एकमना । अधिकचि कल्पना । वाढविली ॥४॥

जाणीव नेणीव हें वाड । कल्पनेचें समूळ झाड । तुझें तुजचि आड । उभे ठाकती ॥५॥

नाना हेतु विवंचना । सांडुनियां कल्पना । एका जनार्दना । शरण रिघे ॥६॥