आत्मस्थिति - अभंग २१०१ ते २१२०
२१०१
सांवळें कोंवळें ढवळें ना पिवळें । रंगरंगा वेगळें पढरींगे माये ॥१॥
चांदिणें जैसें शोभतें नभी । तैसा नट धरुनि नभी चंद्र गे माये ॥२॥
विटेवरी नीट जघनीं कर । उभा देखे परात्पर गे माये ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां तयासी । मन चक्रोर तृप्त झालें गे माये ॥४॥
२१०२
सर्वांघटीं बिंबोनी ठेला । तो हा आला पंढरीये ॥१॥
सर्वांघटीं ज्यांची वस्ती । ते हीं मूर्ति विटेवरी ॥२॥
सर्वांठायीं भरूनि उरे । पंढरीये पुरे मापासी ॥३॥
जनार्दनाचा एका म्हणे । धन्य पेणें पंढरी ॥४॥
२१०३
त्रिपुटीविरहित कर कटीं उभा । त्रैलोक्याची शोभा शोभे गे माये ॥१॥
परे परता वैखरिये आरुता । पश्यंती निर्धारिता न कळें गे माये ॥२॥
मध्यमा मध्यमीं उभा तो स्वयंभ । अद्वयांनंद कोंभ कर्दळीचा गे माये ॥३॥
एका जनार्दनीं आहे तैसा भला । हृदयीं सामावाला माझ्या गे माये ॥४॥
२१०४
जिकडे जावें तिकडे देवाचि सांगातें । ऐसें केलें नाथें पंढरीच्या ॥१॥
शब्द तिथें झाला समूळचि वाव । गेला देहभाव हारपोनी ॥२॥
अंतरी बाहेरी एकमय जाहलें । अवघें कोंदटलें परब्रह्मा ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसी जाहली वृत्ती । वृत्तीची निवृत्ति चिदानंदीं ॥४॥
२१०५
व्यापक तें नाम अनंत ब्रह्माडीं । मना सोंस सांडीं कल्पनेचा ॥१॥
कल्पनाविरहित नाम तूंचि गाये । सर्व पाहे विठ्ठला पायीं ॥२॥
ठसावेल मूर्ति पाहतां अनुभव । पांचांचा मग ठाव कैंचा तेथें ॥३॥
एका जनार्दनीं संपुर्ण अवघा । भीमातीरीं थडवा उभा असे ॥४॥
२१०६
सर्व इंद्रियांचे पुरले कोड । नामवाड ऐकतां ॥१॥
हरुषें नाचतां वाळूवंटीं । गेलें कसवटीं पळूनी ॥२॥
पंचभूतें स्थिर झालीं । जीवशिवा एक चाली ॥३॥
एका जनार्दनीं मंगळ झाला । अवघा भेटला श्रीविठ्ठल ॥४॥
२१०७
तुमचे पायीं ठेवितां भाळ । पावलों सकळ अंतरीचें ॥१॥
आतां पुरली वासना । आठवितां तुमचे गुणा ॥२॥
जन्माचें सार्थक । पाहतां तुमचें श्रीमुख ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । धन्य नाम तुमचें वदनीं ॥४॥
२१०८
मार्ग सोपा पंढरीचा । सांपडला साचा उत्तम ॥१॥
नाहीं पुसायाचें काम । वाचें नाम मुखीं गाऊं ॥२॥
नाहीं कोठें आडकाठी । साधनकपाटीं पंचाग्र ॥३॥
नलगे योगयाग तप । वाचे जप विठ्ठल ॥४॥
त्रिअक्षराचें काम । एका निष्काम जनार्दनीं ॥५॥
२१०९
आलिंगोनी देवभक्त । सरते एकरुपी होत ॥१॥
तें हें पहा पंढरपूर । देव भक्त तीर्थ माहेर ॥२॥
आलियासी दान । नामामृताचि पान ॥३॥
जैसा ज्याचा हेत । पुरवित रुक्मिणीकांत ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । दाखवा पंढरी पावन ॥५॥
२११०
येथोनी आनंदु रे । कृपासागर तो गोविंदु रे ॥१॥
महाराजाचें राउळी । वाजे ब्रह्मानंद टाळी ॥२॥
आनंदले भक्तजन । म्हणे धन्य रघुनंदन ॥३॥
लक्ष्मी चतुर्भुज झाली । प्रसाद घेउनी बाहेर आली ॥४॥
एका जनार्दनीं नाम । पाहतां निवे आत्माराम ॥५॥
२१११
भक्तीच्या पोटा मुक्ति पैं आली । भक्तीनें मुक्तीतें वाढविलें ॥१॥
भक्ति ते माता भक्ति ते दुहिता । जाणोनि तत्त्वतां भजन करी ॥२॥
भक्ती सोडोनि मुक्ति वांछिती वेडी । गुळ सोडोनी कैसी जे गोडी ॥३॥
संतोषोनी भक्ति ज्यासी दे मुक्ति । तोचि लाभे येर व्यर्थ कां शिणती ॥४॥
एका जनार्दनीं एक भाव खरा । भक्ति मुक्ति दाटुनी आलिया घरा ॥५॥
२११२
भक्ति असो मुक्ति घाला रे बाहेरी । बहुतां चाळविलें चाळायाची थोरी ॥१॥
भक्ति ते राहो मुक्ति ते जावो । मुक्तिमाजीं भावो नाहीं नाहीं ॥२॥
मुक्ति चाळा लाउनी सेखीं वोसंडी । नेणें ऐसें किती केले पाषांडी ॥३॥
मुक्तिचेनी योगें नामदेव शुक । त्यांचाहीं विकल्प मानिताती लोक ॥४॥
नाम संकीर्तन भक्ति मुक्तीसी धाक । संवादें दोघेही राहो माझी भाक ॥५॥
उपजोनियां पोटी भक्ति ते ग्रासी । मातृहत्यारीं मुक्ति कवण पोसी ॥६॥
एका जनार्दनीं सेवितां चरणरज । मुक्ति सेवा करी सांडुनिया लाज ॥७॥
२११३
भक्तिप्रेमाविण ज्ञान नको देवा । अभिमान नित्य नवा तयामाजीं ॥१॥
प्रेम सुख देई सुख देई । प्रेमेंविण नाहीं समाधान ॥२॥
रांगवेनें जेवीं शृंगारु केला । प्रेमेविण जाला ज्ञानी तैसा ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेम अति गोड । अनुभवीं सुरवाड जाणतील ॥४॥
२११४
तुझिया चरणीं अनुपम्य सुख । हें तो अलोलिक रमा जाणे ॥१॥
जाणती ते भक्त प्रेमळ सज्जन । अभाविक दुर्जन तयां न कळे ॥२॥
भक्तियुक्त ज्ञान तेथें घडे भजन । वायां मग शीण जाणीवेचा ॥३॥
एका जनार्दनीं वाउगे ते बोल । भक्तीविण फोल नावडती ॥४॥
२११५
नवल दावियेलें सोंग । अवघा एकक पांडुरंग ॥१॥
हें तों आलें अनुभवा । विठ्ठल देवा पाहतांची ॥२॥
मन पवनांची धारणा । तुटली वासना विषयाची ॥३॥
एका जनार्दनीं परिपुर्ण । एका एकपण देखतां ॥४॥
२११६
सोळा सहस्त्र गोपी भोगुनी बह्माचारी । ऐशी अगाध कीर्ति तुमची श्रीहरी ॥१॥
दीन आम्ही रंक वंदितों चरणा । सांभाळीं दीनांलागीं मानसमोहना ॥२॥
एका जनार्दनीं धन्य धन्य लाघव । एकरुपें असोनी दिसों नेदी कैसें वैभव ॥३॥
२११७
अकळ अनुपम्य तुझी लीला । न कळे अकळा सर्वासी ॥१॥
वेदशास्त्रां न कळे पार । षडनिर्विकार दर्शनें ॥२॥
जों जों धरुं जावा संग । तों तों विरंग उपाधी ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । रंकाहुनी मी रंक ॥४॥
२११८
ऐक्य तें जालिया मीतूंपण नाहीं । गौरव हा कांहीं नाहीं नामीं ॥१॥
नाहीं चतुर्दल तुर्याही उन्मनीं । स्वयंभ ती खाणी उभी उसे ॥२॥
चित्त जडलिया तेथें काय उणें । लज्जित साधनें होतीं देखा ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं मीतूंपण । व्यापक तें जाण सर्वांठायीं ॥४॥
२११९
खंडन मुंडन दंडन करुनी घ्यती रुप । तें आम्हां सोपें झालें वर्णितां चिद्रुप ॥१॥
तो देखिला वो देखिला वो । पहाता पहाणें विसरुन गेलें ठक पडलें सकळां वो ॥२॥
नेति नेति शब्द भुलल्या वेडावल्या श्रुति । आगमनिगमां न कळे चोज चिंत्तीं ॥३॥
एका जनार्दनीं सकळ ब्रह्मा शोभा । अनुपम्य उभा कर्दळीचा गाभा ॥४॥
२१२०
कळा ते कुसरी नव्हे हें शाब्दिक । अणुरेणु एक भरुनी उरला ॥१॥
तोचि डोळाभरी पहा श्रीहरीं । परेपरता दुरी ठसावला ॥२॥
एका जनार्दनीं शब्दवेगळा असे । तो उभा दिसें कीर्तनरंगीं ॥३॥