२३०१

सोहं नव्हे नाद । कर्णद्वयाचा भेद । लक्ष भूमध्य । नव्हें सोहं ॥१॥

चवदा चक्रें बावन्न मात्रा । अकार उकार मकारा । यासी जाणें अर्धमात्रा । तेंचि सोहं ॥२॥

अधिष्ठानीं सहाशे जप । स्वाधिष्ठांनी सहाशंजप तितुकें वोळखा निःशेष मणीपुरीं ॥३॥

अनुहातीं सहस्त्र । विशुद्ध अग्नी चक्र सहस्त्र । तीन ठायीं तीन सहस्त्र । जप होय ॥४॥

एकवीस सहस्त्र साशत । हें अवघेचि मारुत । त्यासी सोहं म्हणत । ते नाडिले ॥५॥

एका जनार्दनीं । सोहं नाहे पवन । पवनाचें वर्तन । सोहं सत्ता ॥६॥

२३०२

सोहं नव्हें प्रपंच ज्ञान । अंतःकरण चतुष्टय योजन । इंद्रियांचे वर्तन । नव्हे सोहं ॥१॥

सोहं नव्हें विषयपंचक । सोहं नव्हे त्रैशोधक । सोहमाचा विवेक । विरळाचि जाणे ॥२॥

सकार जाण माया । हंकार पुरुष शिष्यमय । शबक शुद्ध इये । जाणावें पैं गा ॥३॥

ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । हा शबल पैं सकार । शुद्ध तो हंकार । ईश्वर पैं ॥४॥

स्थुल सूक्ष्म कारण । हा सकारचि जाण । हंकार तो महाकारण । ज्ञानरुप ॥५॥

एक जनार्दनीं तूर्या । सोहं तें दैवी माया । साक्षित्वें जाण असें श्रोतिया । सांगितलें ॥६॥

२३०३

अभ्यासीं द्रष्ट आटला । अहं सोहंचा घोट भरला । साक्षित्व देखोनि विराला । वास्तुमाजीं ॥१॥

जो जो वस्तु झाला केवळ । तेंचि अंतःकरण निश्चळ । त्रिगुणाची तळमळ । हारपोनि गेली ॥२॥

हारपलें ब्रह्मांड । हारपले पिंड - अंड । वस्तु झाला अखंड । त्यासी खंड नाहीं ॥३॥

एका जनार्दनीं जाण । द्वैत गेलें मावळोल । मग वस्तुचि परिपुर्ण । भरली असे ॥४॥

२३०४

या देहा अमंगळा । पासुनी आत्मा वेगळा । ऐसा ज्ञानाचा डोळा । प्रत्यक्ष दिसे ॥१॥

ज्ञान म्हणजे शुद्ध सत्वगुण । जेथें द्वैत प्रकृतीचें अधिष्ठान । जी पासाव सव्वीस लक्षणें । बोलिलें षोढशाध्यायीं ॥२॥

ते दैवी प्रकृतीचें घरीं । परमात्मा राज्य करी । तो जयाएं अंगिकारी । तो सुटला गा ॥३॥

या पुरुषाचें बेचाळीस कुळ । पद पावले अढळ । आत्मतत्त्वीं सकळ । मिळणी आली ॥४॥

एका जनार्दनीं तेचि भेटी । जे अहंभावाची सुटे गांठीं । तो दैवी प्रकृतीचे मुगुटीं । सहजचि बैसे ॥५॥

२३०५

पिंडिच्या प्रळयासी सांगेन तुम्हांसी जो कां या देहासी होत आहे. ॥१॥

पृथ्वी बोलिजे प्राणी प्राणरंध्र । परिमळ घेउनी जाये तें घर ॥२॥

मग तो नेणें सुमनाचा सुवास । पृथ्वी तें अंशें जीवन मिळे ॥३॥

रसनेसी स्वाद ते जनवृंदा खाद्य । जीवनाचा जो स्वाद तोचि मिळे ॥४॥

असोनियां नेत्र न देख मंत्र । नयनाते दीस पवन मिळे ॥५॥

नाडीचा तो त्वरीत निघोनि जाय मारुत । सेवितां तो कोलीत या शुद्धि नाहीं ॥६॥

कंठाखालता काळ तो धुंडित । मेळवोनि समस्त एक करी ॥७॥

एका जनार्दनीं मेळा जो झाला । काळ घेउनी गेला लिंगदेहा ॥८॥

२३०६

आतां उरलें तें मत । तेथें वस्तु सदोदित । त्यासी नाहीं अंत । कवणे काळीं ॥१॥

महाकारण शरीर । ज्याचा अभिमानी ईश्वर । मुर्ध्नीं तें घर । ब्रह्माडीचें ॥२॥

तेथें नाहीं काळ । त्यासी नाहीं वेळ । उत्तम स्थळ । पवित्र असे ॥३॥

प्रभा आणि ज्योति । रत्‍न आणि दीप्ती । किरण आणि गभास्ती । एकरुप ॥४॥

तैसी वस्तु आणी ईश्वर । एक पैं प्रकार । पृथ्वी अंबर । दोन्हीं एक ॥५॥

तैशा शरीरा ज्योति । आदिमध्य अंतीं । वस्तु तें तत्त्वार्थीं । भरली असें ॥६॥

देह जावो अथवा राहो । आम्हीं वस्तुचि आहों । एक जनार्दनीं भावों । दृढ झालिया ॥७॥

२३०७

मृतिका आणि अग्नी । देहासी दहन । वस्तुतें व्यापुन । घेतलीं दोनीं ॥१॥

अग्नीमाजीं अग्निरुप । मृत्तिकामाजीं मृत्तिकारुप । जैसें आपीं आप । मिळोनि गेलें ॥२॥

वस्तु नाहीं एकदेशी । ते सर्वत्र समरसी । जयाचे प्रकाशीं । त्रैलोक्य वर्ते ॥३॥

तैसे मेले आणि जीत । हें अज्ञान भासत । तें वस्तुंतें नांदत । देहींमाजीं ॥४॥

एका जनार्दना । विचारुनीं ज्ञानी । संशयापासोनी । मुक्त झाले ॥५॥

२३०८

सक्षत्वे जीत त्याचा होय अंत । विचारें मुरत वस्तुमाजीं ॥१॥

पिंडीचें ते दोन्हीं ब्रह्माडींचे दोन्हीं । हे प्रळय पुराणीं बोलिलेती ॥२॥

प्रळय आत्यांतिक जेथें संहारत । विवेक आपणचि येत सर्वाठायीं ॥३॥

मग प्रचीत सहज बरवे वाईट वोज । निपजे तेथें दुजे भाव नाहीं ॥४॥

एका जनार्दनीं भला आपणचि ईश्वर झाला । तो भरुनी उरला साक्षत्वेंसी ॥५॥

२३०९

निरसुनी ज्ञान महविती विज्ञान । त्याहुनी अभिन्न स्वरुप माझें ॥१॥

पिंड आणि ब्रह्मांड म्हणिजे अखम्ड । याहुनी उदंड स्वरुप माझें ॥२॥

माया आणि ममत्व शोधुनी शुद्ध सत्व । सत्वाचें निज सत्व स्वरुप माझें ॥३॥

सद आणी चिद म्हणती आनंद । त्याहुनी अभेद स्वरुप माझें ॥४॥

एका जनार्दनीं एकपणातीत । चित्ताचें अचिंत्य स्वरुप माझें ॥५॥

२३१०

नेत्रींची बाहुली वस्तुरुप झाली । पाहतां सोहं मेळीं चिदांनंद ॥१॥

अर्ध मात्रा स्थान नयनाचें निधान । मसुरेप्रमाण महावर्ण तेथें ॥२॥

सुषुम्ना कुंडलिनी कासीया सांगती । नयनींच निश्चितीं बिंदुरुप ॥३॥

सर्वगत डोळा ती जगामाझारीं । जगाचिया हारी डोळियामाजीं ॥४॥

दाखवी संपुर्ण स्वामी जनार्दन । एका एकपण नाहीं जेथें ॥५॥

२३११

छत्तिसांतील चेतना । तोचि पुरुष जाणा । हेंचि निवडुनी अर्जुना । सांगितलें ॥१॥

तेची दैवी प्रकृति माया । तेचि बोध आणि तुर्या । ऐसें धनंजया । सांगितलें ॥२॥

तेचि ॐकार अर्धं मात्रा । तेंचि महाकारण जाणा परा । एका जनार्दनीं सारा । निवाडा केला ॥३॥

२३१२

सांगतां ते खुण न बिंबे पोटीं । वायां आटाआटीं करुनी काय ॥१॥

जो गुरुचें दास पुर्ण अधिकारी । ब्रह्माज्ञानी सारा तया लोभे ॥२॥

अभ्यास पुर्वीच्या पुण्य लेश जन्माचा । तैं ब्रह्माज्ञानाचा लाभ होय ॥३॥

एक जनार्दनीं पुर्ण कृपा होतां । सहज सायुज्यता पाठीं लागें ॥४॥

२३१३

जगाचिये नेत्री दिसे तो संसारीं । परि तो अंतरीं स्फटिक शुद्ध ॥१॥

वायांचि हांव नधरी कांहीं पोटीं । वाउगी ती गोष्टी न करी जगा ॥२॥

स्त्रिया पुत्र धन नाही तेथें मन । इष्टमित्र कारण नाहीं ज्याचें ॥३॥

एका जनार्दनीं प्रपंच परमार्थ । सारिखाचि होत तयालागीं ॥४॥

२३१४

अभेदाचे उत्तम गुण । तेचि भक्ति तेंचि ज्ञान ॥१॥

अभेद भक्ति वाडेंकोडें । देवा आवडे तें गोड ॥२॥

अभेद भजनीं सुख देवा । एका जनार्दनीं विसरे जीवा ॥३॥

२३१५

अभेद भक्तांचें निजमंदिर । तें मज निर्गुणाचें घर ॥१॥

निर्गुणासी घर ठावो । बोलणें हेंचि दिशे वावो ॥२॥

सांडुनी आकाराचें ज्ञान । निराकारी सुखसंपन्न ॥३॥

सुखें सुखासी मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥

२३१६

सोहमाची साक्षा मंत्र तोचि दीक्षा । तयाची परीक्षा सांगा मज ॥१॥

सोहमाचें ज्ञान निवडोनियां खूण । अनुभव मज जाण करावा जी ॥२॥

ऐसें श्रोते जन विनंति करुन । एका जनार्दन नमस्कारिला ॥३॥

२३१७

देखों तितकें आहे ब्रह्मा । वायां सांडीं कीं भवभ्रम ॥१॥

पोटीं नाहीं परमार्थ । धरिती स्वार्थाचा अर्थ ॥२॥

अर्थ नाहीं जयापाशीं । अनर्थ स्पर्शेना तयासी ॥३॥

अर्थापाशी असत्य जाण । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥

२३१८

ब्रह्मीं नाहीं भवभ्रांति । ब्रह्मीं नाहीं दिवसराती ॥१॥

ब्रह्मीं नाहीं रूपवर्ण । ब्रह्मीं नाहीं काळकरण ॥२॥

ब्रह्मीं नाहीं ध्येयध्यान । ब्राह्मी नाहीं देवदेवता ॥४॥

ब्रह्मी नाहीं वर्णाश्रव । ब्रह्मीं नाहीं क्रियाकर्म ॥५॥

सर्व देहीं ब्रह्मा आहे । एका जनार्दनीं तें पाहे ॥६॥

२३१९

ब्रह्मा निर्गुण निर्विकार । ब्रह्मा सगुण साकार । ब्रह्मारुप चराचर । सच्चिदघन शुद्ध हें ॥१॥

ब्रह्मा अचिंत्य अव्यक्त । ब्रह्मा अच्छेद्य सदोदित । ब्रह्मा परात्पर पुर्ण भरित । समरस जाणिजे ॥२॥

एका जनार्दनीं ब्रह्मा । प्राप्तीलागीं हेंचि वर्म । सदगुरुचें पादपद्म । दृढ भावें धरावें ॥३॥

२३२०

निरालंब सहज माय पहातां कैसें । सबाह्म अभ्यंतर व्यापुनी पुर्ण अखंड दिसे ।

लक्ष वो अलक्ष पाहतां देहीं देह न दिसे । निर्गुण गुणसी आलें अवघें ब्रह्माचि दिसें ॥१॥

ऐसा हा व्यापकु हरि आहे सर्वांठायीं । ज्ञानांजन लेऊनि पाहे देहींच्या देहीं ॥धृ०॥

पिंड ब्रह्मांड व्यापुनी अतीत कैसा । आदि अंत ज्याचा न कळे श्रुति मुरडल्या कैशा ।

नेति नेति शब्द बोलती हरि अगाध ऐसा । म्हणवोनि गुरुमुखें दृढ विश्वास धरीं ऐसा ॥२॥

प्रसिद्ध आत्मा देखोनि विरालें मन । मनचि उन्मन जालें तेथें कैचें ज्ञान ।

ज्ञान ध्यान हेंहि न कळें अवघा जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण । कायावाचामनें जाण ॥३॥