भक्तवत्सलता - अभंग २२०० ते २२२०
२२००
जीं जीं भक्त बोलतीं वचनें । तीं तीं प्रमाण करणें देवा ॥१॥
याजसाठीं अवतार । धरी मत्स्य कांसव सुकर ॥२॥
भक्तवचना उणेंपण । येऊं नेदी जाण निर्धारें ॥३॥
स्वयें गर्भवास सोशी । अंबऋषीकारणें ॥४॥
एका जनार्दनीं ब्रीद साचा । वागवी भक्ताचा अभिमान ॥५॥
२२०१
अंबऋषिराया पडिले सायास । सोसी गर्भवास स्वयें देव ॥१॥
उच्छिष्टहीं खातां प्रायश्चित्त असे । गोपाळांचें ग्रास खाय हरी ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । म्हणोनी तिष्ठत विटेवरी ॥३॥
२२०२
भक्तालांगीं अणुमात्र व्यथा । तें न साहवे भगवंता ॥१॥
करुनी सर्वांगाचा वोढा । निवारीतसे भक्तपीडा ॥२॥
होउनी भक्ताचा अंकितु । सारथीपण तो करीतु ॥३॥
प्रल्हादासी दुःख मोठें । होतांची काष्ठीं प्रगटे ॥४॥
ऐसा अंकित चक्रपाणी । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२२०३
भक्तपणा सान नव्हे रे भाई । भक्तीचें पाय देवाचे हृदयीं ॥१॥
भक्त तोचि देव भक्त तोचिक देव । जाणती हा भाव अनुभवीं ॥२॥
दान सर्वस्वे उदार बळी । त्यांचें द्वार राखे सदा वनमाळी ॥३॥
एका जनार्दनीं मिती नाहीं भावा । देवचि करितो भक्ताची सेवा ॥४॥
२२०४
वाहे भक्तांचे उपकार । न संडी भार त्यांचा तो ॥१॥
म्हणे इहीं थोरपण आम्हां । ऐसा वाढवी महिमा भक्तांचा ॥२॥
एका जनार्दनीं कृपाळू । दीनाचा दयाळ विठ्ठलु ॥३॥
२२०५
मिठी घालूनियां भक्तां । म्हणे सिणलेती आतां ॥१॥
धांवे चुरावया चरण । ऐसा लागवी आपण ॥२॥
योगियासी भेटी नाहीं । तो आवडीनें कवळीं बाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं भोळा । भक्तां आलिंगीं सांवळा ॥४॥
२२०६
देवासी तो आवडे भक्त । नाहीं हेतु दूसरा ॥१॥
बळी सर्वस्व करी दान । त्याचें द्वारपाळपण केलें त्वां ॥२॥
धर्म सदा होय उदास । त्याचे घरी तुझा वास ॥३॥
तुझा भक्त अंबऋषी । त्याचे गर्भवास सोशिसी ॥४॥
तुम्हीं उदार जगदानीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
२२०७
शुद्ध करूनियां मन । नारायण चिंतावा ॥१॥
मग उणें नाहीं काहीं । प्रत्यक्ष पाही अनुभव ॥२॥
आठवितां उपमन्यु बाळ । दिला क्षीरसागर सुढाळ ॥३॥
ध्रुवें चिंतिलें चरणा । अधळपदीं स्थापिलें जाणा ॥४॥
बिभीषणें केला नमस्कार । तया केलें राज्यधर ॥५॥
विष पाजिलें पूतना । पाठविली वैकुंठसदना ॥६॥
गणिकेंनें आठविलें । तैसी वैकुंठीं बैसविलें ॥७॥
हनियाती कुब्जादासी । जाहली प्रिय ती देवासी ॥८॥
अर्जुनाच्या भावार्थासाठीं । रथ हांकी जगजेठीं ॥९॥
गोपाळांची आवड पोटीं । उच्छिष्टासाठीं लाळ घोटी ॥१०॥
विदुराच्या भक्षा कण्या । तेणें आवडी मानीं मना ॥११॥
एका शरण जनार्दनीं । दासां न विसरें चक्रपाणी ॥१२॥
२२०८
अष्टांग योग साधिती साधनी । तो हारिकीर्तनीं नाचे बापा ॥१॥
यज्ञादिकीं अवदान नेघें वो माये । तो उभा राहुनी क्षीरापती खाये ॥२॥
पवन कोंडोनि योगी जाती निराकारीं । तो हरि धर्माघरीं पाणी वाहे ॥३॥
सनकनंदन जया ध्याताती आवडी । तो अर्जुनाची घोडीं धुतो हरि ॥४॥
एका जनार्दनीं भक्तांच्या अंकित । म्हणोनि तिष्ठत विटेवरी ॥५॥
२२०९
देव धांवे मागें न करी आळस । सांडितां भवपाश मायाजाळ ॥१॥
सर्वभावें जें कां शरण रिघती । तयांचें वोझें श्रीपती अंगें वाहे ॥२॥
नको भुक्तिमुक्ति सदा नामीं हेत । देव तो अंकित होय त्यांचा ॥३॥
एकाजनार्दनीं ऐसा ज्यांचा भाव । तया घरीं देव पाणी वाहे ॥४॥
२२१०
देवासी आवडे भक्तसमागम । त्यांचें सर्व काम करी अंगें ॥१॥
भक्ताकाजालागीं अवतार धरी । नांदे भक्तांघरीं स्वयें देव ॥२॥
भक्तांविण देवा कांहींचि नावडे । भक्त तो आवडें सर्वकाळ ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । देव सदोदित स्वयें होत ॥४॥
२२११
नातुडे जो योगी ध्याना । तो समचरण पंढरीये ॥१॥
भोळा सुलभ भाविकासी । दर्शनें सर्वांसी सारखा ॥२॥
अभेदाच्या न धांवे मागें । भाविकां लागे पाठोपाठीं ॥३॥
शुद्ध देखतांचि भाव । एका जनार्दनीं उभा देव ॥४॥
२२१२
उदार देव उदार देव । नाशी भेव भक्तांचें ॥१॥
प्रल्हादाचे निवारी घात । राहिला जळता अग्नीसी ॥२॥
पांडवांचें करी काम । निवारी दुर्गम स्वअंगें ॥३॥
गौळियांचीं गुरें राखी । आपण शेखीं एकला ॥४॥
येतां शरण एकपणें । एका जनार्दनीं ऐसें देणें ॥५॥
२२१३
दयाळु उदार पंढरीराव । भाकितां कवि पुरवी इच्छा ॥१॥
ऐसा याचा अनुभव । आहे ठाव मागोनियां ॥२॥
जे जे होती शरणागत । पुरवी आर्त तयाचें ॥३॥
उपमन्यु ध्रुव बाळ । दिधलें अढळपद त्यांतें ॥४॥
पुराणीं तो व्यासें बहु । वर्णिलें दावुं कासया ॥५॥
एका जनार्दनीं एकचि भाव । तेणें देव तुष्टता ॥६॥
२२१४
दयेचें धाम नेघे कोणाचाही श्रम । हरि वाणीं सप्रेम दृढ निजभावें ॥१॥
प्रसन्न होऊनी दीनातें पहातो । आवडी उद्धरीतो भाविकांसी ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्तीसी भुलला । म्हणोनी वेडावला भक्तामागें ॥३॥
२२१५
खुर्पूं लागे सांवत्यासी । न पाहे यातीसी कारण ॥१॥
घडी मडकें कुंभाराचें । चोख्यामेळ्याचीं ढोरें वोढी ॥२॥
सजन कसायाचें विकी मांस । दामाजीचा दास स्वयें होय ॥३॥
एका जनार्दनीं जनीसंगें । दळूं कांडु लागे आपण ॥४॥
२२१६
देखावया भक्तपण । रूप धरिलें सगुण ॥१॥
तो हा पंढरीचा राणा । वेदा अनुमाना नये तो ॥२॥
भाविकांचें पाठीमागें । धावें लागे लवलाही ॥३॥
खाये तुळशीपत्र पान । न म्हणे सान थोडे तें ॥४॥
एका जनार्दनीं हरी । आपुली थोरी विसरे ॥५॥
२२१७
दहा अवतार घेत भक्ताचियां काजा । तो हा विटेवरी राजा पंढरीचा ॥१॥
भक्तांचें उणें न पाहे आपण । उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं न लाजे जाण ॥२॥
अर्जुनाची घोडीं रणांगणीं धुतली । भक्ति नये उणें कृपेची माउली ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचीया काजा । विटाएवरी उभा राहिला सहजा ॥४॥
२२१८
एकपणें एकसा दिसे । उभा असे विटेवरी ॥१॥
नेणती यासाठीं लहान । होय आपण स्वइच्छें ॥२॥
जाणतांचि लागें चाड । न धरी भीड तयाची ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । भावमोचन तारक ॥४॥
२२१९
एका घरी चोरी लोणी । एक घरी वाहे पाणी ॥१॥
एका घरीं बांधिला राहे । एका घरी चिमणा होय ॥२॥
एका घरीं ब्रह्माचारी । एका घरीं भोगी नारी ॥३॥
एका घरीं सुखें नाचे । एका घरीं प्रेम त्याचें ॥४॥
ऐसा व्यापला दोहीं घरीं । एका जनार्दनीं श्रीहरीं ॥५॥
२२२०
एका घरीं द्वारपाळ । एक घरीं होय बाळ ॥१॥
एका घरीं करी चोरी । एका घरें होय भिकारी ॥२॥
एका घरीं युद्ध करी । एका घरी पूजा बरी ॥३॥
एका घरीं खाय फळें । एका घरीं लोणी बळें ॥४॥
एका एकपणें एकला । एका जनार्दनीं प्रकाशला ॥५॥