नाममहिमा - अभंग १२४१ ते १२६०
१२४१
निवंत बैसोनि सुखें गाय नाम । भेदाभेद काम परते सांडी ॥१॥
हेचि एक खुण परमार्थ पुरता । मोक्ष सायुज्यता हातां चढे ॥२॥
लौकिक वेव्हार आहे तैसा पाहे । जो जो होत जाये जे जे वेळ ॥३॥
कर्म धर्म त्तत्त्वतां बीज हें सर्वथा । एका जनार्दनीं पुरता योग साधे ॥४॥
१२४२
नाम घेई सदा वाचे । अनंत जन्मांचें दोष जाती ॥१॥
सुलभ सुलभ एक नाम । नाम आराम जपतांची ॥२॥
रानीं वनीं बैसता जनीं । नाम वदनी तो धन्य ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपें । हरती पापें जन्माचीं ॥४॥
१२४३
नको कांही आणिक नेम । एक नाम घेई वाचे ॥१॥
तुटे जन्ममरण बाध । हृदयीं बोध ठसावे ॥२॥
न लगे गिरी कडे कपाट । गाम बोभाट करी सुखें ॥३॥
एका जनार्दनीं वर्म । धर्माधर्म घडे नामें ॥४॥
१२४४
नाहीं कधी वाचे नाम । तो अधम न पहाव ॥१॥
होतं त्याचे दरुशन । सचैल स्नान करावें ॥२॥
तयासी ते ऐकता मात । होय घात शरीराचा ॥३॥
ऐसा अधम तो जनीं । नामहीन असतो प्राणी ॥४॥
म्हणोनि नाम आठवावें । एका जनार्दनीं जीवेंभावें ॥५॥
१२४५
नको आणिकांच्या पडुं हावभरी । वांयां रानभरी कां रे रहाशीं ॥१॥
चुकवी पतन उच्चारीं तुं नाम । आणिक नको धाम यापरतें ॥२॥
वेगळें वेगळें चहूं वाचांपरतें आहे । साहांचे तें पाहें न चले कांहीं ॥३॥
अठरांची मती कुंठीत राहिली । एका जनार्दनीं माऊली विठ्ठल देखा ॥४॥
१२४६
हेंचि साचें बा साधन । मुखीं नाम हृदयीं ध्यान ॥१॥
येणे तुटे नाना कंद । पीडा रोग भवछंद ॥२॥
नको ते वाउगी खटपट । मन करी एकनिष्ठा ॥३॥
घडे साधन समाधी । तेथेम अवघी उपाधी ॥४॥
एका जनार्दनीं ध्यान । साधी परमार्थ साधन ॥५॥
१२४७
एक नाम गाये । तेथें सदा सुख आहे ॥१॥
नाम गातांचि वदनीं । उभा असे चक्रपाणी ॥२॥
नामाचिया हाकें । उडी घाली कवतुकें ॥३॥
घात आघात निवारी । उभी राहे सदा द्वारी ॥४॥
एका जनार्दनीं नामासाठीं । धांवे भक्तांचिये पाठीं ॥५॥
१२४८
पशु आणि पक्षी तरले स्मरणें । तो तुम्हा कारणें उपेक्षीना ॥१॥
धरुनि विश्वास आळवावे नाम । सदगद तें प्रेम असो द्यावें ॥२॥
सुखदुःख कोटी येती आणि जाती । नामाविण विश्रांती नाहीं जगीं ॥३॥
एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । नुरेची तेथें पाप वोखदासी ॥४॥
१२४९
सेवेंचे कारण मुख्य तो सदभाव । इतर ते वाव इंद्रिय बाधा ॥१॥
साधन हेंचि साधी तोडी तूं उपाधी । नका ऋद्धिसिद्धि आणिक कांही ॥२॥
नामाचा उच्चार मुख्य हेचि भक्ति । एका जनार्दनीं विरक्ति तेणें जोडें ॥३॥
१२५०
नाहीं जाय भाव पोटीं । तया चावटीं वाटे नाम ॥१॥
परी येतां अनुभव । चुकवी हाव संसार ॥२॥
वेरझारीं पडे चिरा । नाहीं थारा जन्माचा ॥३॥
एका जनार्दनीं खंडे कर्म । सोपें वर्म हातां लागें ॥४॥
१२५१
ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शुद्र । चांडाळादि अधिकार ॥१॥
एका भावें गावें नाम । सोडोनियां क्रोधकाम ॥२॥
आशा मनशा टाका दुरी । मग इच्छा कल्पना काय करी ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । करा देवासी अर्पण ॥४॥
१२५२
वेदांत सिद्धांत पाहतां खटपट । वाउगा बोभाट नामविण ॥१॥
नामें होय भुक्ति नामें होय मुक्ति । नामें वैकुंठप्राप्ति सर्व जीवां ॥२॥
नामेंचि तरले नारदादि योगी । नाम पावन जगीं कीर्ति नामें ॥३॥
एका जनार्दनीं तारक हें नाम । भावसिंधु धाम उतरी नाम ॥४॥
१२५३
जया ठायीं जैसा भाव । प्रगटे देव तैसाची ॥१॥
हा तो जगी अनुभव । नुपेक्षी देव कवणासी ॥२॥
स्त्रियादि हीन याती । नामें तयां उत्तम गती ॥३॥
निंदका वंदका सम । गाता जोडे एकधाम ॥४॥
कृपाळु माऊली । एका जनार्दनीं साउली ॥५॥
१२५४
उपवास पारणें न लगे । आणिक साधन । नामापरतें निधान नाहीं जगीं ॥१॥
म्हणोनि सांडी सांडी काम परतें । वाचेसी आरुतें नाम जपें ॥२॥
नामापरता मंत्र नाहीं त्रिभुवनीं । नाम हें निर्वाणीं तारक जगा ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम श्रेष्ठाचें श्रेष्ठ । सर्वांही वरिष्ठ नाम एक ॥४॥
१२५५
रंक बैसतां पालखीसी । उपेक्षी पहिल्या पदवीसी ॥१॥
तैसें नाम मुखी गातां । कोण ब्रह्मा ज्ञान वार्ता ॥२॥
मूळीचे जाहले नाहीं खंडन । वादविवाद अभेदी जाण ॥३॥
एका जनार्दनी शरण । ब्रह्माज्ञानाची कोण आठवण ॥४॥
१२५६
गुणदोष नायकावे कानीं । सदा वाचा नामस्मरणीं ॥१॥
हेंचि परमार्थचें सार । मोक्ष मुक्तिचे भांडार ॥२॥
साधे सर्व योगस्थिती । द्वेष धरुं नये भूतीं ॥३॥
सर्वाठायीं जनार्दन । म्हणोनि वंदावे ते जन ॥४॥
खूण सांगे जनार्दन । एका जनार्दनीं पूर्ण ॥५॥
१२५७
सदा वाचे नामावळी । नित्य जिव्हा ज्याची चाळी । पातकांचे होळी । होत तेणे केली ये ॥१॥
नको ध्यानधारणा आसन । वाचे सदा नारायण । केलिया ऐसा नेम जाण । मेरुसमान सुकृत ॥२॥
उपमा नव्हे तया नरा । जनार्दन तो निर्धारा । एका जनार्दनीं बरा । त्याचा सांगात घडतां ॥३॥
१२५८
गांवढे सहस्त्र ब्राह्मण । तृप्त केलिया भोजन । पुण्यक्षेत्रांचे एकचि जाण । सुकृत तितुकेंचि जोडे ॥१॥
ऐसें पुण्यक्षेत्रांचे दशशतक । तृप्त केलिया पाठक । पाहतां सुकृत । तितुकेंचि जोडे ॥२॥
ऐसे सहस्त्र वेदपाठक । तृप्त केलिया पंडीत एक । पहातां सुकृत । तितुकेंचि जोडे ॥३॥
तैसेच पंडित सहस्त्र एक । तृप्त केलिया संन्यासी देख । तरी तें सुकृत । तितुकेंची जोडे ॥४॥
तैसे सहस्त्र संन्यासी । गणिका एक परमहंसी । पाहतां सुकृतांसी । एक तृप्त केलिया ॥५॥
परमहंसी सहस्त्रगणि । तैसीच ब्रह्माज्ञानाची मांडणी । जोडे सुकृत तृप्तकरणी । एका ब्रह्मावेत्ता ॥६॥
उपमा देता ब्रह्मावेत्यासी । पाहता ब्रह्माडीं नाहीं त्यासी । तृप्त केलिया ब्रह्मावेत्यासी । हरिहर तृप्त ॥७॥
ऐसें वेत्ते अपरंपार । न ये नामधारका बरोबर । नामधारका सादर । पाहें एका जनार्दनीं ॥८॥
१२५९
वेदाभ्यास नको सायास ज्योतिष । नामाचा लेश तेथे नाहीं ॥१॥
बहुत व्युत्पत्ती सांगती पुराण । व्यर्थ स्मरण नाम नाहीं ॥२॥
अनंत हें नाम जयापासुनि जालें । तें वर्म चुकलें संतसेवा ॥३॥
संतांसी शरण गेलिया वांचुनि । एका जनार्दनीं न कळे नाम ॥४॥
१२६०
ज्या नामे पाषाण जळांत तरलें । नाम त्या रक्षिलें प्रल्हादासी ॥१॥
अग्नि विष बाधा नामेंचि निवारीं । गिरीं आणि कंदरें रक्षी नाम ॥२॥
ब्रह्महत्यारी वाल्हा नामेंचि तरला । त्रैलोकीं मिरवला बडिवार ॥३॥
एका जनार्दनीं नामेंचि तरलें । जडजीव उद्धरिलें युगायुगीं ॥४॥