सद्गुरुमहिमा - अभंग १८२१ ते १८४०
१८२१
येव्हढें जया कृपेचें करणें । रंक राज्यपदें मिरवती ॥१॥
तो हा कल्पतरु गुरुजनार्दनु । छेदी देहाभिमानु भवकंदु ॥२॥
कृपेचें वोरसें धांवे कामधेनु । तैसा माझा मनु वेधिलासे ॥३॥
एका जनार्दनीं तयावांचुनी कांहीं । दुजे पाहाणें नाहीं मनामाजीं ॥४॥
१८२२
साधावया परमार्था । साह्य नव्हती माता पिता ॥१॥
साह्म न होताव्याहीं जांवई । आपणा आपणा साह्म पाहीं ॥२॥
साह्म सदगुरु समर्थ । तेंचि करिती स्वहित ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । नोहें एकपणावांचून ॥४॥
१८२३
रात्रीची प्रौढी नोहे सुर्याचा प्रकाश । तोवंरींचे भास आंधाराचा ॥१॥
सुर्याचे उदयीं अंधार हा नासे । तैसें अज्ञानें नासे ज्ञान सर्व ॥२॥
एका जनार्दनीं सदगुरुवांचुनी । प्रकाश तो मनीं नोहे कांहीं ॥३॥
१८२४
संसाई परजनीं बुडतों महाडोहीं । सोडविण्या येई गुरुराया ॥१॥
गुरुराया धांवें लवदसवडी । जाती एकघडी युगाऐसी ॥२॥
माझी चित्तवृत्ती अज्ञान हेंगाय । एका जनार्दनीं पाय दावीं डोळा ॥३॥
१८२५
सांपडलें होतों भ्रमाचियां जाळीं । मायामोहकल्लोळीं भ्रमत होतों ॥१॥
परी जनार्दनें केलोंसे मोकळा । दवडुनी अवकळा आशा तृष्णा ॥२॥
मीनाचिये परीतळमळ संसारीं । माझे माझें भोवरीं दृढ धरित ॥३॥
ते परतें करुनी केलेंसे सरतें । आपणापरौतें जाऊं नेदी ॥४॥
जनार्दनाचा एका लडिवाळ तान्हा । पाजी प्रेमपान्हा जनार्दन ॥५॥
१८२६
दासां दुःख झालें फार । वेगीं करा प्रतिकार ॥१॥
सुख मानिलें संसारीं । दासां दुःख झालें भारी ॥२॥
सोडुनियां मी स्वधर्म । आचरलों नीच कर्म ॥३॥
सेवा केली नीच याती । द्रव्यलोभें घाताघातीं ॥४॥
अन्न ग्रास न जाय मुखीं । पश्चात्ताप झाला शेखीं ॥५॥
पुण्यस्थान मी पावलोम । गुरुचरणीं विश्रामलों ॥६॥
स्वामी विनंती अवधारा । दीनबांधी करुणाकरा ॥७॥
कर जोडोनिया शीर । ठेवियलें पायांवर ॥८॥
जन्मनाम जनार्दन । मुखीं गुरुअभिधान ॥९॥
१८२७
जन्मोजन्मींचे संचित । गुरुपायीं जडलें चित्त ॥१॥
तेंतो सोडिल्या न सुटे । प्रेमतंतु तो न तुटे ॥२॥
दुःखें आदळलीं वरपडा । पाय न सोडी हा धडा ॥३॥
देह गेला तरी जावो । गुरुचरणीं दृढ भावो ॥४॥
वरी पडोन पाषाण । परी न सोडी गुरुचरण ॥५॥
एका जनार्दनीं निर्धार । तेथें प्रगटे विश्वंभर ॥६॥
१८२८
न सोडी रे मना गुरुजनार्दना । संसार बंधना सोडविलें ॥१॥
संसार अजगर झोंबला विखार । धन्वंतरी थोर जनार्दन ॥२॥
जनार्दन ऐसी माउली परियेसी । बहु कष्टें सायासी जोडियेली ॥३॥
एका जनार्दनीं परब्रह्मा । हेंचि जाणा धर्म कर्म ॥४॥
१८२९
न सोदी रे मना गुरुजर्नादना । संसार बंधना सोडविलें ॥१॥
संसार अजगर झोंबला विखार । धन्वंतरी थोर जनार्दन ॥२॥
जनार्दन ऐसी माउली परियेसी । बहु कष्टें सायासीं जोडियेली ॥३॥
जनार्दनें रंक तारियेला एका । संसारी हा सखा जनार्दन ॥४॥
१८३०
कोण पार नेई भवनदींतुनीं । सदगुरुवांचुनी तुम्हालांगीं ॥१॥
अनंत उपाय जरी तुम्हीं केले । पार पावविलें नव जाय ॥२॥
नाना तीर्थयात्रा घडल्या तुम्हांसी । परी संतोषासी न पावल ॥३॥
व्रतें तपें यज्ञें दानें चित्तशुद्धि । परी निजपदीं स्थिर नोहे ॥४॥
विवेक वैराग्य बळें सदगुरुभेटी । आन आटाआटी नलगे कांहीं ॥५॥
एका जनार्दनीं गुरुचरण धरीं । तेथें स्थिर करी मन नरा ॥६॥
१८३१
नमावे हे नित्य नित्य सदगुरुचे पाय । आन तो उपाय करुं नये ॥१॥
गुरुचरनांविण मानुं नये कांहीं । वेद शास्त्र पाहीं हेंचि सांगे ॥२॥
एका जनार्दनीं गुरुचरण सेवा । प्रिय होय देवा सर्वभावें ॥३॥
१८३२
नमुं जाय तंव गुरुत्वा । तंव त्रैलोक्य आलें गुरुत्वा ॥१॥
तें आतां नमना नुरेचि गुरु । गुरुत्वा आला संसारु ॥२॥
वंद्यत्वें नमुं गुरुभेदे । तंव त्रैलोक्य गुरुत्वें नांदें ॥३॥
गुरुवांचुनीं न दिसे कांहीं । तंव सानथोर अवयवें गुरु पाहीं ॥४॥
थोर गुरुत्वा आलें गौरव । तरी गुरुनामें नेघें अहंभाव ॥५॥
एका जनार्दनाच्या पायीं । नमुं गेलों तो गुरुशिष्य नाहीं ॥६॥
१८३३
सदगुरुसी शरण जाय । त्यासी ब्रह्माप्राप्ति होय ॥१॥
न लगे आणिक उपाव । धरी सदगुरुचे पाय ॥२॥
सदगुरुचें चरणतीर्थ । मस्तकी वंदावें पवित्र ॥३॥
एका जनार्दनीं सदगुरु । हाचि भवसिंधुचा तारु ॥४॥
१८३४
विनंती माझी परिसावी । कृपा दीनावार करावी ॥१॥
नित्य नवा नामघोष । आठव द्यावा सावकाश ॥२॥
नामावांचुनी कांही दुजें । मना आणिक नमो माझें ॥३॥
एका विनंति करी । जनार्दन कृपा करी ॥४॥
१८३५
तुझ्या चरणापरतें । शरण जाऊं आणिकातें ॥१॥
काया वाच आणि मन । रिघाली शरण तुमची ॥२॥
निवारुनि भवताप । त्रिविध तापें तो संताप ॥३॥
एका जनार्दनीं चित्तें । शरण आला न करा परतें ॥४॥
१८३६
ध्येय ध्याता ध्यान । अवघा माझा जनार्दन ॥१॥
आसन शयनीं मुद्रा जाण । अवघा माझा जनार्दन ॥२॥
जप तप यज्ञ यागपण । अवघा माझा जनार्दन ॥३॥
भुक्ति मुक्ति स्थावर जाण । अवघा माझा जनार्दन ॥४॥
एका एकींवेगळा जाण । अवघा भरला जनार्दन ॥५॥
१८३७
जयजय वो जनार्दनें विश्वव्यापक सपुर्ण वो । सगुन अगुण विगुण पुर्णपूर्णानंदघन वो ॥१॥
ब्रह्मा विष्णु रुद्र निर्माण तुजपासुनी वो । गुणत्रय उभय वनीं तुंचि पंचक अंतःकरणीं वो ॥२॥
व्यापुनी पंचक प्राण दश इंद्रिय करणी वो । पंचक विषय स्थानें पंच विषयांचे स्वामिनी वो ॥३॥
स्थूललिंग कारण चौथें महाकारण वो । जागृती स्वप्न सुषुप्ति तुर्या उन्मनीं हें स्थान वो ॥४॥
नेत्र कंठ हृदय मूध्नीं या प्रमाण वो । विश्वजैस प्राज्ञ प्रत्यगात्मा तुं संपुर्न वो ॥५॥
स्थुळ प्रविविक्त सुख चौथे आनंदाभास वो । पिंड ब्रह्मांड आणिक तुं ॐकाराचें सुख वो ॥६॥
त्वंपद आणिक असिपद ते तूं एक वो । आजी पंचकारण षडचक्रांचे भेदन वो ॥७॥
मंत्र तंत्र स्थानी अनावराचे आवरण वो । नसोनि एकपणीं एकाएकीं जनार्दन वो ॥८॥
१८३८
जनार्दनीं माय जनार्दन बाप । जनार्दन ताप निवारिती ॥१॥
जनार्दन बंधु जनार्दन भगिनी । जनार्दन निर्वाणी मजलागीं ॥२॥
जनार्दन सखा जनार्दन चुलता । जनार्दन तत्त्वतां प्राण माझा ॥३॥
जनार्दन सुहृद जनार्दन मित्र । पवित्रापवित्र जनार्दन ॥४॥
जनार्दन जन जनार्दन विजन । माझें तनमन जनार्दन ॥५॥
जनार्दन ऐश्वर्य जनार्दन धन । मज निरंजन जनार्दन ॥६॥
जनार्दन जीव जनार्दन भाव । जनार्दन शिव मजलागीं ॥७॥
जनार्दन पिंड जनार्दन ब्रह्मांड । जनार्दन अखंड परब्रह्मा ॥८॥
एका जनार्दन वृत्ति होय लीन । जालासे तल्लीन परब्रह्मी ॥९॥
१८३९
जनार्दनीं शोभित जन । जनार्दनें साचार ज्ञान । जनार्दनें आकळें मन । ध्याता ध्येय ध्यान जनार्दन ॥१॥
गाई जनार्दन मुखकमळीं । जनार्दनु नयनीं न्याहाळी । ह्रुदयकमळीं । जनार्दनु ॥२॥
जनार्दनें बोलिला वेदु । जनार्दनें बुद्धिसे बोधु । जनार्दनें तोडिला भेदु । परमानदु जनार्दनु ॥३॥
जनार्दनें ज्ञानदृष्टी । जनार्दनें पावन सृष्टी । जनार्दने संतुष्ट पुष्टी । निजभावें भेटी जनार्दनें ॥४॥
जनार्दनें सर्व ज्ञान डोळसु । जनार्दन स्वयंप्रकाशु । जनार्दनें देहबुद्धि निरासु । परमहंसु जनार्दन ॥५॥
जनारने अज्ञानभंग । जनार्दनें नित्य नवा रंग । जनार्दनें वैष्णवसंग । वोडगे रंग जनार्दनें ॥६॥
जनार्दनें सुख होय सुखा । जनार्दन पाठीराखा । जनार्दनें तारिला एका । आम्हां निजसखा जनार्दन ॥७॥
१८४०
जनार्दन कृपा केली । वृत्ति ब्रह्माकार झाली ॥१॥
धन्य धन्य जनार्दन । तयापायींमम वंदन ॥२॥
मन मनपणा हरपलें । तन्मय होऊनियां ठेंलें ॥३॥
चित्त चिंतना विसरलें । चैतय्न्यरुप होऊनि ठेलें ॥४॥
निश्चयरुप जे का बुद्धि । परब्रह्मा तें निरवधी ॥५॥
अहंपणे अहंभाव । तोही झाला देवाधि देव ॥६॥
श्रोत्रेद्रिय ग्राहा शब्द । होऊनि राहिला निःशब्द ॥७॥
त्वगिंद्रिय स्पर्श । तो पैं जाहल परेश ॥८॥
नेत्रें पाहती रुपातें । तें पैं परब्रह्मा आतें ॥९॥
जिव्हासेवितसे रस । तें हें ब्रह्मा स्वयंप्रकाश ॥१०॥
घ्राण सेवितसे गंध । तें हें परात्पर निर्द्वद ॥११॥
वाणीं उच्चारी वचन । तें हें परब्रह्मा जाण ॥१२॥
गमन करिताती पाद । तें हें ब्रह्मा परम पद ॥१३॥
पाणीद्रियें घेणे देणें । तेंचि ब्रह्मा परिपुर्ण ॥१४॥
गुह्मोंद्रियाचा आनंद । तो हा झाला परमानंद ॥१५॥
जे जे क्रिया घडे अंगी । तें तें ब्रह्मारुप जगीं ॥१६॥
पंचप्राण ते अमुप । परब्रह्माचें स्वरुप ॥१७॥
स्थुल सुक्ष्म तें कारण । सकळ ब्रह्मा परिपूर्ण ॥१८॥
महाकारण प्रकृति । परब्रह्माची आकृती ॥१९॥
अन्नमय कोश । परब्रह्माचा विकाश ॥२०॥
कोश तोहि प्राणमय । दिसे प्रत्यक्ष चिन्मय ॥२१॥
मनोमय कोश जाण । परात्पर परिपूर्ण ॥२२॥
कोश विज्ञान पहावा । द्रष्टा दृश्यातीत अवघा ॥२३॥
कोश जाणावा आनंद । तो हा केवळ परमानंद ॥२४॥
समाष्टिव्यष्टयात्मक जग । तें हें परब्रह्मा अभंग ॥२५॥
जनार्दन जन वन । जनार्दन निरंजन ॥२६॥
एका जनार्दन भाव । एकनाथ झाला देव ॥२७॥