सद्गुरुमहिमा - अभंग १८६१ ते १८८८
१८६१
कोटी कंदर्पांच्या श्रेणीं । कुर्वडींतक जनार्दनीं ॥१॥
बरवा जनार्दनीं जनीं । पाहतां तनुमन भुलवणी ॥२॥
नयन लाचावले दोन्हीं । आन न दिसे त्रिभुवनीं ॥३॥
शंकरासी झाला गोड । काय इतरांचा पाड ॥४॥
रूपा भाळला कंदर्प । तेणें कृष्ण केला बाप ॥५॥
रमा रमणीये सर्वांसी । झाली चरणाची दासी ॥६॥
सनकादिक अति विरक्ति । तेहि हरिपदीं आसक्त ॥७॥
जनीं जनार्दन नेटका । एकाएकी चरणीं देखा ॥८॥
१८६२
तुम्हीं करुनियां सेवा । वाढविलें मज नांवा ॥१॥
ऐसा कृपाळू उदार । पांडुरंग तूं निर्धार ॥२॥
नानापरी उपचार । नित्य पुरवा अपार ॥३॥
उतराई नोहे देखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥४॥
१८३३
पुजा उपचार । मज पुरविले अपार ॥१॥
कळूं दिली नाहीं मात । अपराधी मी पतीत ॥२॥
जडजीवां उद्धरीलं । एका जनार्दनीं ऐसें केलें ॥३॥
१८६४
तुम्हीं कृपाळुजी देवा । केलीं सेवा आवडी ॥१॥
करुनी सडा समार्जन । पाळिलें वचन प्रमाण ॥२॥
उगाळुनि गंध पुरविलें । सोहोअळे केले दासाचे ॥३॥
ऐसा अपराधी पतीत । एका जनार्दनीं म्हणत ॥४॥
१८६५
तुम्हीं पुर्ण कृपा केली । मज दाविली निजमूर्ति ॥१॥
तेणे निवरला शीण । गेलें जन्ममरण भान ॥२॥
जें जें मधी होतें आड । त्याचें कोडें फेडिलें ॥३॥
जाचलों होतों पषऊर्मीं । पावलों दरुशनों सुख जेणें ॥४॥
एका जनार्दनीं वासना ।जाहलें समाधान मना ॥५॥
१८६६
गुरुस्मरण करितां देख । स्मरणें विसरे तहानभुक ॥१॥
आसनीं शयनीं भोजनीं । गुरुतें न विसंबे ध्यानीं मनीं ॥२॥
गुरुसेवेची आवडी । सेवा करी चढोवोढी ॥३॥
गुरुचरणाची गोडी । एका जनार्दनी पायीं दडीं ॥४॥
१८६७
निगुर्णाची प्राप्ति सगुणाचें योगें । वरि भक्ति अंगीं दृढ भाव ॥१॥
नलगे ध्यान प्रौढी योगयाग तपें । ज्ञानचियें बापें हातां नये ॥२॥
पाहिजे समता सर्वाभूती भाव । मुंगी आणि राव सारखेची ॥३॥
एका जनार्दनीं हेंचि हातवटीं । देवा तुझी भेटी तरीच होय ॥४॥
१८६८
मुळीच निर्विकार ब्रह्मा तें निश्चळ । त्यामाजीं चंचळ अहंस्फूर्ति ॥१॥
तेचि ज्ञप्तीकळा चिन्मात्र स्वरुप । तो हरी संकल्प पुरातन ॥२॥
संकल्पी कल्पेन तेचि मूळ प्रकृती । जन्म अव्यक्त ती माया पोटीं ॥३॥
तेथोनी हिरण्यगर्भ तें जन्मलें । तया पोटा आलें विराट पैं ॥४॥
गुणभूत देह होतो माये पोटीं । तत्त्वज्ञान पाठीं विस्तारलें ॥५॥
स्थळा पासोनियां मुळाकडे जावें । सर्वसाक्षी व्हावें स्वयंब्रह्मा ॥६॥
सदगुरुचा तो पैं जालिया प्रसाद । एकाजनार्दनीं बोध ठरावे तो ॥७॥
१८६९
निराळा निराळा राहे तु सढळ । दृश्याचे पाल्हाळ मागें सारी ॥१॥
तेथे तीर्थ संन्यास घेई निश्चयाचा । मेरु होई सुखाचा सहजपणें ॥२॥
धृतीची धारणा नाद आणि मना । मेळवी गगना गुरुमुखें ॥३॥
तेथें पिंडापदा ग्रास स्वरुप चिदाकाश । एका जनार्दनीं वास एकपणें ॥४॥
१८७०
दृश्य तो जोगिळी देखणें कवळी । दृष्टी ज्याचें मेळी समरस होय ॥१॥
लक्षालक्ष भेदी निरसी उपाधी । महाशून्य पदीं पैठा होय ॥२॥
मन पवन गांठीं संगम गोल्हाटीं । तूर्या औटपिठीं स्थिर करी ॥३॥
मनाचें उन्मन जनार्दनीं खूण । यालागीं शरण एकनाथ ॥४॥
१८७१
महा तम अंक दाता जो मोक्षाचा । गुरुपदी साचा भाव असो ॥१॥
आनंदित मन चिंतनाचे ठायीं । मनी नसो काहीं विकल्प तो ॥२॥
पाप ताप दैन्य जातील सहज । गुरुचरणरज वंदिलीया ॥३॥
एका जनार्दनीं सदगुरुचरणीं । वृत्ति असो वाणी नाम वदो ॥४॥
१८७२
पृथ्वी आप तेज वायु गगन । हीं पंचभुतें भिन्नभिन्न ॥१॥
येथें न करीं ठाव । धरी गुरुचरणीं भाव ॥२॥
पंचभूतें पंचप्राण । अवघा एक परिपूर्ण ॥३॥
देहीं आसोनी विदेही । एका जनार्दनीं पाहीं ॥४॥
१८७३
तोंडी घासु डोई टोला । ऐसा भजनार्थ जाला ॥१॥
तो सर्वस्वी नागवला । वैरी आपुला आपणचि ॥२॥
एका जनार्दनीं मात । भज भज सदगुरुनाथ ॥३॥
१८७४
एक शुद्ध ब्रह्मा ज्ञानाचें भांडार । एक तें अंतर मळीन सदा ॥१॥
दोघांमांजी वसे परमात्मा एक । परि बुद्धिचा तो देख पालटची ॥२॥
एका जानर्दनीं गुरुसी शरण । काया वाचा मन ठेवा पायीं ॥३॥
१८७५
हाती सांपडतां वर्म । वाउगा श्रम कोन करी ॥१॥
पायाळची जवळी असतां । धन सर्वथा बहु जोडे ॥२॥
अंजन तें गुरुकृपा । पुण्य पापा कोण लेखा ॥३॥
शरण एका जानर्दनी । दुजेपणीं एकला दिसे ॥४॥
१८७६
पीक पीकलें प्रेमाचें । सांठविलें गगन टांचें ॥१॥
भूमि शोधोनी पेरिजे बीज । सदगुरुकृपें उगवलें सहज ॥२॥
कामक्रोधाच्या उपटोनी पेंडी । कल्पनेच्या काशा काढीं ॥३॥
एका जनार्दनीं निजभाव । विश्वंभारित पिकला देव ॥४॥
१८७७
सर्वभावें दास होती सदगुरुचे । धन्य भाग्य तयाचें काय वानूं ॥१॥
पार नाहीं सुखा तयांचिया दैवा । वांचुनी केशवा भक्ति नाहीं ॥२॥
एका जनार्दनीं सर्वभावें शरण । तनुमनधन वोवाळावें ॥३॥
१८७८
निरालंब देशींचा गुरुराया । धरें कां रे भाव चरणकमळीं ॥१॥
धरितांचि भाव नासतसे माया । त्यांचें स्वरुप ठाया वोळखावें ॥२॥
भाव अभावा विरहित साचे । तें रुप जयाचें हृदयीं ध्यावें ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें जें रुपडें । हृदयीं चोखडें ध्याई जना ॥४॥
१८७९
गुरुमुखें घेतां तो निर्दोष । येर्हर्वीं आयास पडे कष्ट ॥१॥
राम कृष्न हरिमंत्र हा सोपा । उच्चारितां खेपा खंडे कर्म ॥२॥
तुटती भावना द्वैताची ते बुद्धि । निरसे उपाधि कामक्रोध ॥३॥
एका जनार्दनीं सत्य सत्य साचा । रामनाम मंत्रांचा जप करीं ॥४॥
१८८०
मोह ममता ही समुळ नाशावी । तेव्हाचि पावावी आत्मशुद्धि ॥१॥
चित्तशुद्धि झालिया गुरुचरणसेवा । तेणें ज्ञानठेवा प्राप्त होय ॥२॥
एका जनार्दनीं प्राप्त झाल्या ज्ञान । ब्रह्मा परिपुर्ण अनुभवेल ॥३॥
१८८१
वर्णावी ती थोरी एका सदगुरुची । येरा मानवाची कामा नये ॥१॥
सदगुरु समर्थ कृपेचा सागर । मनी वारंवार आठवावा ॥२॥
सदगुरुचरणीं तल्लीन हे वृत्ति । वृत्तीची निवृत्ति क्षणमात्रें ॥३॥
एका जनार्दनीं आठवीं सदगुरु । भवसिंधु पारु पावलसे ॥४॥
१८८२
बुद्धि आणि मन सावध करुन । मन उघडीं लोचन मुल तत्त्वीं ॥१॥
सदगुरुचें दास्य करीं एकभावें । काया वाचा जीवें शरण रिघा ॥२॥
पंचभूतापर प्रकृतीचा वर । नामरुप विस्तार नाही जेथें ॥३॥
एका जनार्दनीं धारणा ही बळी । चतुर्थ शुण्यावरी चित्त यावें ॥४॥
१८८३
परब्रह्मा प्राप्तीलागीं । कर्मे आचरावी वेगीं ॥१॥
चित्त शुद्ध तेणें होय । भेटी सदगुर्चे पाय ॥२॥
कर्म नित्य नैमित्तिक । प्रायश्चित जाण एक ॥३॥
उपासन ते चवथें । आचरावें शुद्ध चित्तें ॥४॥
तेणें होय चित्त स्थिर । ज्ञानालागीं अधिकार ॥५॥
होय भेटी सदगुरुची । ज्ञानप्राप्ति तैंचि साची ॥६॥
प्राप्त झाल्या ब्रह्माज्ञान । आपण जग ब्रह्मा परिपूर्ण ॥७॥
एका जनार्दनीं भेटला । ब्रह्मास्वरुप स्वयें झाला ॥८॥
१८८४
बहुत दाविती खुणा । आमुच्या नये त्या मना । आजी आला पाहुणा । गुरुराव ॥१॥
सांगे बोधाचिया गोष्टी । म्हणे का रें होतां कष्टी । या संसाराची तुटी । करा करा लवलाहे ॥२॥
कां रे होता उगेच उदास । आशा मोह तोडा पाश । कां रे कासावीस । होतां वाउगे परदेशी ॥३॥
धरा धरा मंत्र मुखीं । जेणें शिवादिक जाहलें सुखीं । तुमचें तुम्हां न कळे शेखीं । वाउगें कां शिणतां ॥४॥
अरे नको वेरझारा । चुकवा जन्ममरणा सारा । एका जानर्दनीं म्हणे । धरा विश्वास संतवचनीं ॥५॥
१८८५
ऐसें जे धाले पुर्ण निमाले । ते नाहीं आले परतोनियां ॥१॥
घडीनें घडी चढतसे गोडी । अखंड आवडी संतापायीं ॥२॥
सांडोनियां काम स्मरे रामनाम । अंतरीं तें प्रेम धरुनियां ॥३॥
एका जानर्दनीं रंगलें नामीं । तया वंदुं आम्हीं सर्वभावें ॥४॥
१८८६
चंचळत्व मनाचें मोडे । दृष्टीचें स्थिरत्व जोडे । सहज समाधि घडे । हरिकॄपेनें पाहे पां ॥१॥
पवफ़्न पवनाची आटणी । आसनीं दृढ दृष्टी ठेउनी । गोल्हाट भेदोनी । त्रिकुटाचल मस्तकीं ॥२॥
निरालंबीं विश्रांति । पूर्ण एकाजर्नादन स्थिति । अखंड भोगिताति । जनार्दन कृपें ॥३॥
१८८७
गोडी वेगळा ऊंस वाढे । हें तो न जोडे कल्पांतीं ॥१॥
जों जों वाढे तों तों गोड । ऐशी चाड भावाची ॥२॥
जों जों धरिशील भाव । तों तों देव दिसे पुढें ॥३॥
ही तों प्रचीति घ्या अंगीं । नाचा रंगीं संतांच्या ॥४॥
रुपावेगळी ती छाया । एका जानर्दनीं लागे पायीं ॥५॥
१८८८
श्रीगुरुपायीं ठेवींतुं विश्वास । दासाचा तुं दास होय त्यांच्या ॥१॥
परब्रह्मा राम वसिष्ठा शरण । कृष्णें संदीपन गुरु केला ॥२॥
वाल्मिका उपदेशी नारद तो मुनी । वंद्य त्रिभूवनीं झाला वाल्हा ॥३॥
एका जनार्दनीं गुरु मज भेटला । मोकळा दाविला मार्ग तेंणें ॥४॥